کودکان اینفلوئنسر آیا به نوعی کودکان کار اینستاگرامی هستند؟
این روزها کودکان از لحظهای که چشم به این جهان باز می‌کنند، از لحظهای که اولین قدم‌های خود را آرام‌آرام بر می‌دارند، از اولین صحبت‌ها و قهقهه‌های شیرین‌شان تا تمام روزمرگی آنان سوژه دوربین‌های والدین و چشمان هزاران هزار دنبال کننده ناشناس شده است، آن هم بدون آنکه خود، نقشی در انتشار آن داشته باشند. ما از کودکان اینفلوئنسر و بلاگری می‌گوییم که طی سال‌های اخیر در صفحات اینستاگرام ولو به تصادف آنها را به وفور دیده‌ایم و حتی با احساس خوشایند و حتی لبخندی بر صورت پست‌های صفحات آنها را لایک کرده‌ایم.
کودکان اینفلوئنسر در واقع کودکانی هستند که امروز در قالب انجام بازی‌ها و رفتارهای روزمره نان آوران کوچک خانواده خود هم شده‌اند. جالب توجه اینکه گرفتن تبلیغات، اولین هدفی است که والدین این کودکان به آن دست مییابند. این در حالی است که در گذشته اگر پدر و مادر فرزندان کوچک خود را وادار به انجام شیرین کاری‌ها و پشتک زدن‌ها می‌کردند تا صرفا‍ً تایید و تحسین دیگران را برانگیزند؛ امروز در فضای مجازی شاهد کسب درآمد از آن هستیم، درآمدی که البته برای به دست آوردن آن داشتن سطح مناسبی از رفاه و مهارت تصویر برداری و حتی تدوین‌های سینمایی نیاز است. این المان چنان باید با یکدیگر ترکیب شود که در هم آمیزد که در عین زیبایی کاملاً عادی و طبیعی به نظر برسد، به طوری که مخاطب از آن بیگانه نباشد.
اگر نگاهی به گردش مالی این تجارت بیندازیم طبق آخرین ارقامی که از سوی آژانس‌های بازاریابی دیجیتال تا آذر ماه سال جاری ارائه شده نرخ تبلیغات بسته به تعداد دنبال کنندگان این صفحات و برند تبلیغی از ۴ میلیون تومان تا ۵۰ میلیون تومان عنوان شده است. شاید بتوانید حدس بزنید که در صدر این صفحات اینستاگرامی، صفحه آرات حسینی، پسر بچه ورزشکار و استثنایی ایرانی با بیش از ۴ میلیون دنبال کننده قرار دارد. در مورد آرات حسینی می‌توان گفت تنها صفحه‌ای است که به نام خود کودک اینفلوئنسر باز شده و توسط پدرش اداره می‌شود. طبق گزارش‌های دریافتی، درآمد این کودک از هر استوری تبلیغاتی ۵ تا ۷ میلیون تومان و از هر پست تبلیغاتی ۲۰ تا ۵۰ میلیون تومان است.
علاوه بر صفحه آرات صفحات دیگری نیز در سطح شبکه اجتماعی اینستاگرام وجود دارند که عموماً به اسم مادران آنها در حال فعالیت است و برخلاف صفحه آرات که مخاطب شاهد هنرنمایی کودک مستعد ایرانی است در سایر صفحات کاربران شاهد روزمرگی مادران و کودکان به منظور تبلیغ و کسب درآمد هستیم. در واقع این مادران بودند که تا قبل از به دنیا آمدن فرزندشان حضور پررنگی در فضای اینستاگرام داشته و با استفاده از کودک خود درآمدی هم کسب می‌کنند.
آشنایی با برخی از صفحات کودکان اینفلوئنسر اینستاگرامی بر حسب تعداد مخاطب
- آرات حسینی با نام کاربری arat.gym با ۵ میلیون دنبال کننده
- گونژ راغب با نام کاربری guneshin_kizlari با ۱.۳ میلیون نفر دنبال کننده
- شبنم شاهرخی با نام کاربری shabnamshahrokhi که نزدیک بر ۹۵۰ هزار دنبال کننده دارد
- وحیده علی حسینی با نام کاربری vahideh_a_h با ۹۲۶ هزار دنبال کننده
- سپیده بزمی‌پور، همسر شاهرخ استخری بازیگر سینما و تلویزیون کشور با نام کاربری estakhrifamily با ۸۴۶ هزار نفر دنبال کننده
- تارا محب با نام کاربری taaraa.moheb با نزدیک به ۷۶۰ هزار دنبال کننده
- ماهور نظری با نام کاربری mahoor.nazarii با ۴۷۴ هزار دنبال کننده
- مهرشاد گل مکانیان با نام کاربری mehrshadgolmakanian با ۳۴۹ هزار دنبال کننده
- فاطمه بستانک با نام کاربری fatemehbostaak و با ۳۴۰ هزار دنبال کننده
به گواه آمارها، این افراد برای هر پست اینستاگرامی تا سقف ۵۰ میلیون تومان و برای هر تک استوری تا مبلغ ۱۲ میلیون دریافت کرده‌اند. در بین این افراد همان طور که کمی بالاتر به آن اشاره کردیم و می‌بینید، غیر از گونژ که بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار دنبال کننده دارد، بقیه با تعداد ۳۰۰ هزار تا ۸۰۰ هزار دنبال کننده در حال فعالیت هستند.
آیا می‌توان فعالیت کودکان اینفلوئنسر را مصداق کار کودک دانست؟
طبق ماده ۳۲ قانون پیمان نامه جهانی حقوق کودک، کشورهای طرف کنواسیون از جمله ایران، موظف هستند حق کودک را برای تحت حمایت قرار گرفتن در ۴ مورد به رسمیت بشناسند و این ۴ مورد به قرار زیر می‌باشند:
- استثمار اقتصادی
- انجام هر گونه کار زیان بار
- انجام هر کاری که ابعث ایجاد وقفه در آموزش کودک شود
- انجام هر کاری که برای بهداشت جسمی، روحی، معنوی، اخلاقی و پیشرفت اجتماعی کودک مضر باشد
چهارمین مورد را می‌توان در ارتباط مستقیم با موضوع نقض حریم خصوصی کودک دانست. اینکه نادانسته خصوصیات ظاهری و رفتاری، عادات و مشکلاتش با میلیون‌ها انسان به اشتراک گذاشته شده و به این ترتیب هم امنیت خودش را از دست می‌دهد، سلامت روحی، اخلاقی و پیشرفت اجتماعی‌اش تحت تاثیر شکل‌گیری این شهرت و دوربینی که مدام بر روی او زوم شده، از بین رفته است.
مسئله حقوق کودک در این زمینه آن چنان اهمیتی دارد که در کشورهایی چون فرانسه قانون جدیدی را برای حمایت از ستاره‌های خردسال در شبکه‌های اجتماعی وضع کرده است. در رابطه با قانون جدید حمایت از ستاره‌های خردسال خوب است بدانید:
- اول آنکه درآمد اینفلوئنسرهای زیر ۱۶ سال تا آن سن در یک حساب ویژه بانکی تا رسیدن به سن قانونی و بلوغ نگهداری می‌شود.
- دوم اینکه هر شرکت و ارگانی که قصد داشته باشد کودک تاثیر گذاری را به کار بگیرد ملزم است از مقامات محلی، مجوز لازم را دریافت کند.
- سوم اینکه این کودکان حق فراموش شدن دارند و سیستم عامل‌های اینترنتی موظف هستند در صورت درخواست اطلاعات آنان را از بستر اینترنت پاک کنند.
حالا هر چند که این پدیده اجتماعی و اقتصادی یعنی صنعت تبلیغ توسط کودک اینفلوئنسرها با سرعت زیادی در حال گسترش است و شاید آینده مهدوم همه جوامع به این شکل باشد اما در نهایت این روش مواجهه جامعه و قانون است که در اثر گذاری مثبت و منفی آن تعیین کننده خواهد بود، دو عاملی که ناگفته پیداست کشور ما برای اثر گذاری مثبت آن مسیر پر دست‌اندازی در پیش دارد؛ آن هم وقتی که برای نمود آشکارتر تضییع حقوق کودکان و نوجوانان تلاش‌های موثر و قابل ذکری نشده است.
بیشتر بخوانید: راهنمای کمک به کودکان برای مقابله با استرس در زمان شیوع بیماری کرونا
