بسیاری از آنانی که موهای وزوزی و نسبتاً خشن دارند دوست دارند موهایی لخت و لطیف داشته باشند و برای رسیدن به این هدف از روش‌های مختلفی که برای این کار ابداع شده‌اند استفاده می‌کنند. در این بین، یکی از پرطرف‌دارترین روش‌ها – به‌ویژه در سال‌های اخیر – کراتینه کردن موهاست. درست است با کراتینه کردن موهای مجعد و زبر، لخت، خوش‌حالت و لطیف می‌شوند، اما باید توجه داشت که این روش خالی از خطر و زیان نیست. در این نوشتار خواهیم دید که کراتینه مو چیست و به روش کراتینه مو و فواید و عوارض کراتینه می‌پردازیم.
کراتینه مو چیست؟
کراتین (Keratin) نام نوعی پروتئین است که در بدن موجودات زنده به‌خصوص در قسمت‌هایی مثل پوست، مو، ناخن، سم، پولک، پر و شاخ وجود دارد و یکی از وظایف مهم آن محافظت از لایه‌های پوستی بدن است. عواملی مانند آلودگی، مواد شیمیایی، آفتاب و سبک نادرست زندگی می‌توانند باعث کاهش سطح کراتین شوند و یکی از نتایج این کمبود خود را در خشکی، کدرشدن و بدحالت‌شدن موها نشان می‌دهد.
با اضافه‌کردن کراتین به موها می‌توان کراتین ازدست‌رفته را جبران کرد و به موها حالتی خوب، نرم و درخشان داد. نتیجه‌ی کراتینه‌کردن مو اغلب، دست‌کم در روزهای ابتدایی، رضایت‌بخش است و به‌همین‌علت بسیاری از افرادی که با مشکل بدحالتی و کدرشدن مو مواجه‌اند از آن استقبال می‌کنند.
نکته‌ی مهم در این بین این است که کراتینه مو درواقع نوعی نرم‌کننده‌ی عمیق با ماندگاری به‌نسبت بیشتر است که قسمت‌های آسیب‌دیده‌ی موها بر اثر کاهش مقدار کراتین را ترمیم می‌کند. باوجوداین، این روش موقتی‌ست و باعث لخت‌شدن دائمی موهای مجعد نمی‌شود. گذشته از این کراتیه‌کردن مو هیچ تأثیری بر افزایش طول موها یا تغییر حالت ریشه‌ی آن‌ها ندارد. همچنین با توجه به تفاوت‌هایی که بین موها و سایر اجزای بدن افراد مختلف هست نمی‌باید انتظار نتایج کاملاً مشابهی را در تمامی موارد داشت.
انواع کراتینه مو
به‌طورکلی دو نوع کراتینه در بازار موجود هستند که هر فرد بسته به هدف خود از کراتینه کردن مو یکی را انتخاب می‌کند: کراتینه‌ی برزیلی و کراتینه‌ی احیاء.
- کراتینه‌ی احیاء برای افرادی مناسب است که موهایی آسیب‌دیده دارند، اما دوست ندارند موهای‌شان از حالت مجعد به حالت لخت درآید. کراتینه‌ی احیاء نسبت به کراتینه‌ی برزیلی ملایم‌تر است و تنها قسمت‌هایی از مو را که بر اثر استفاده از مواد دکلره، رنگ مو، آفتاب یا به هر علت دیگری آسیب دیده را ترمیم می‌کند. ماندگاری کراتینه‌ی احیاء حدود ۲ ماه است، اما این نوع کراتینه درصورت استفاده از مواد مرغوب و تکنیک مناسب و نگهداری صحیح می‌تواند تا ۶ ماه هم دوام داشته باشد.
- کراتینه‌ی برزیلی برای افرادی مناسب است که موهای لخت را به موهای مجعد ترجیح می‌دهند. با استفاده از کراتینه‌ی برزیلی می‌توان هم موهای آسیب‌دیده را ترمیم کرد و هم آن‌ها را به‌صورت موهای لخت درآورد. ماندگاری کراتینه‌ی برزیلی بسته به مواد استفاده شده و جنس موها بین ۳ تا ۶ ماه است.
روش کراتینه مو
اکنون که به پرسش کراتیه مو چیست پاسخ دادیم نوبت به آن رسیده که اشاره‌ای به روش کراتینه مو داشته باشیم. به‌طورکلی کراتینه کردن مو فرآیندی‌ست که نیاز به تخصص و تجربه‌ی کافی دارد و در اغلب موارد افرادی که با استفاده از خدمات سالن‌های آرایش حرفه‌ای موهای خود را کراتینه کرده‌اند نتیجه‌ی رضایت‌بخش‌تریی به دست آورده‌اند. برای کسب نتیجه‌ی مطلوب گذشته از این باید از مواد مرغوب و باکیفیت استفاده شود و به‌ویژه ضروری‌ست که این مواد شامل فرمالدهید بیش از حد مجاز نباشند.
کراتینه کردن موها به‌صورت زیر است:
۱- در مرحله‌ی اول باید موها با شامپوهای مخصوص کراتین به‌خوبی شسته شوند. اغلب اوقات فروشگاه‌هایی که مواد کراتینه را عرضه می‌کنند، شامپوی مخصوص کراتینه را هم در اختیار شما قرار می‌دهند و گاهی حتی شامپوی پیش از کراتینه، مواد اصلی کراتینه و شامپوی بعد از کراتینه به‌شکل یک پکیج به‌فروش می‌رسند.
۲- در این مرحله باید موها را خشک کنید، اما توجه داشته باشید که اگر قصد دارید از کراتینه‌ی برزیلی استفاده کنید، نباید موها را کامل خشک کنید و برای کسب نتیجه‌ی بهتر است حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از رطوبت را روی موها باقی بگذارید.
۳- موها را به دسته‌های نسبتاً کوچک تقسیم کنید و با گیره یا هر وسیله‌ی مناسب دیگری دسته‌های مو را جدا از هم ثابت کنید. تعداد دسته‌ها بستگی به حجم موهای شما دارد، اما معمولاً بین ۴ تا ۸ دسته کافی خواهد بود.
۴- ماده‌ی کراتینه را در ظرفی مناسب بریزید و آن را با استفاده از فرچه‌ی مخصوص رنگ مو یا هر وسیله‌ی مشابه دیگر روی موها بمالید. دقت داشته باشید که برای جلوگیری از آسیب‌دیدن ریشه‌ی مو باید ماده‌ی کراتینه را با فاصله‌ی حدود ۱.۵ سانتی‌متری از ریشه‌ی مو روی موها قرار دهید. مقدار مناسب کراتینه به‌اندازه‌ای‌ست که تمام سطح موها را بپوشاند و استفاده‌ی بیش از این مقدار از مواد کراتینه توصیه نمی‌شود.
۵- در این مرحله باید حدود ۴۰ تا ۵۰ دقیقه صبر کنید تا مواد کراتینه اثر خود را بگذارند. در این بین هر ۱۰ دقیقه یک بار موها را از بالا به پایین شانه کنید. درصورتی‌که موهای‌تان چندان زبر و خشن نیست، می‌توانید مدت زمان استراحت مواد کراتینه را به حدود ۲۰ تا ۳۰ کاهش دهید.
۶- مرحله‌ی بعد از استراحت مواد کراتینه به نوع مواد کراتینه‌ای بستگی دارد که از آن‌ها استفاده کرده‌اید. گاهی باید در این مرحله موها را بشویید و بعد نسبت به اتوکشی اقدام کنید و گاهی نباید موها را بشویید و باید بلافاصله اتوکشی کنید. برای این‌که ببینید آیا در این مرحله نیاز به آبکشی هست یا خیر باید حتماً به دستورالعمل درج‌شده روی جعبه یا تیوپ ماده‌ی کراتینه رجوع کنید. چنان‌چه در این مرحله نیاز به شست‌وشوی موها بود، بعد از شستن آن‌ها را با سشوار خشک کنید.
۷- در این مرحله باید موها را اتوکشی کنید. موها را باز هم به‌صورت دسته‌دسته با استفاده از اتوی سرامیکی با دمای حدود ۲۰۰ تا ۲۱۰ درجه‌ی سانتی‌گراد اتو بکشید. هر دسته را ۷ تا ۸ بار اتو بکشید و بعد سراغ دسته‌ی بعدی بروید. دقت داشته باشید که در این مرحله بخاری از روی موها بلند می‌شود که طبیعی‌ست، اتوکشی هر دسته را تا جایی ادامه دهید که دیگر بخاری از روی موها بلند نشود.
۸- پس از پایان کار تا ۳ روز از خیس‌کردن موها، اضافه‌کردن ژل مو، تافت یا سرم و بستن‌شان به هر شکلی خودداری کنید. بعد از این مدت برای شست‌وشوی موها از شامپوی مخصوص بعد از کراتینه یا شامپوهای بدون سولفات استفاده کنید. گاهی ممکن است آرایشگرتان از شما بخواهد بعد از گذشت ۳ روز برای شستن مواد دوباره به آرایشگاه مراجعه کنید.
چند نکته برای بهترشدن نتیجه‌ی کار
رعایت نکات زیر می‌تواند به دوام بیشتر کراتینه‌ی مو کمک کند:
- بعد از گذشت ۳ روز از پایان فرایند کراتینه مو هر از گاهی موهای‌تان را با اتوموی سرامیکی با دمای ملایم اتو کنید.
- تا حدود ۲ هفته بعد از کراتینه‌کردن موها از رنگ‌کردن یا دکلره‌کردن موها خودداری کنید.
- بعد از کراتینه‌کردن در شست‌وشوی موها دقت بیشتری داشته باشید و سعی کنید هنگام شستن موها فشار زیادی به آن‌ها وارد نکنید.
- بهتر است برای خشک‌کردن موها از دمای پایین سشوار استفاده کنید.
- چنان‌چه قصد دارید علاوه‌بر کراتینه، موهای خود را رنگ یا مش هم بکنید، بهتر است این کار را حدود ۵ روز قبل از کراتینه‌کردن موها انجام دهید.
- کراتینه مو در منزل میسر است، اما همان‌طور که گفتیم این کار به دانش و تجربه‌ی کافی نیاز دارد و درصورت مراجعه به آرایشگر نتیجه‌ی بهتری خواهید داشت.
مزایا و فواید کراتینه مو
بدون تردید کراتینه‌کردن مزیت‌هایی دارد و این مزایا آن‌قدر چشم‌گیر هستند که بسیاری را مجاب به پرداخت هزینه و به‌جان‌خریدن مضرات این روش برای داشتن موهای خوش‌حالت می‌کنند. موارد زیر مهم‌ترین مزایای کراتینه‌ی مو را برمی‌شمارند:
- داشتن موهایی خوش‌حالت، براق و ضخیم
- افزایش استحکام موها با ترمیم قسمت‌های آسیب‌دیده
- راحت‌ترشدن شانه‌کردن موها
- سهولت در حالت‌دهی موها و بی‌نیازی از اسپری، ژل، اتو مو و مانند آن‌ها
- بی‌نیازی از محصولات مراقبت مو
- قطعیت نتیجه برای صاف‌کردن موهای مجعد و فر
معایب و عوارض کراتینه مو
کراتینه‌کردن موها مزیت‌ها قابل ملاحظه‌ی دارد، اما باید دقت داشت که مواد کراتینه دارای آثار نامطوبی روی پوست و سایر اعضای بدن هستند و حتی دارای موادی هستند که در فهرست مواد سرطان‌زا قرار دارند. همان‌طور که در پاسخ پرسش کراتینه مو چیست توضیح دادیم کراتینه نوعی پروتئین طبیعی در بدن است، اما کراتینی که برای کراتینه استفاده می‌شود به‌صورت شیمیایی تهیه شده و به‌تبع مضراتی را بر سلامتی در پی دارد.
مهم‌ترین معایب استفاده از کراتینه‌ی مو شامل موارد زیر هستند:
۱- وجود فرمالدهید
شاید بتوان وجود فرمالدهید یا متانال در مواد کراتینه را مهم‌ترین و خطرناک‌ترین ضرر این روش صاف‌کردن مو دانست. بنا بر تحقیقی که در سال ۲۰۱۲ روی برندهای مختلف کراتینه مو در آفریقای جنوبی انجام شد، ۶ محصول از هر ۷ محصول دارای ۰.۹۶ تا ۱.۴ درصد فرمالدهید بودند که این میزان ۵ برابر بیشتر از حد استاندارد است. همچنین تحقیقات نشان از آن دارند که میزان فرمالدهید موجود در هوا در سالن‌های آرایشی که کراتینه‌ی مو انجام می‌دهند ۵ برابر بیشتر از استانداردهای تعیین‌شده است.
دقت داشته باشید که درحال‌حاضر بسیاری از برندهای کراتینه ادعا می‌کنند که فاقد فرمالدهید هستند. درحقیقت در اغلب موارد این برندها برحق هستند و محصولی که آن‌ها روانه‌ی بازار کرده‌اند فرمالدهید ندارد، اما نکته این‌جاست که این محصولات شامل موادی هستند که پس از حرارت‌دیدن، هنگام اتوکشی، گاز فرمالدهید – به همان میزان خطرناک – آزاد می‌کنند.
انجمن سرطان آمریکا فرمالدهید را به‌عنوان یک ماده‌ی سرطان‌زا یا عاملی که به گسترش سرطان کمک می‌کند می‌شناسد. سرطان خون و سرطان بینی از شایع‌ترین سرطان‌های شایع بین افرادی که در تماس دائم با فرمالدهید بوده‌اند هستند.
این ماده همچنین ممکن است باعث بروز واکنش‌های آلرژیکی مانند خونریزی بینی و مشکلات تنفسی، به‌ویژه برای افرادی که به‌طور مستمر با آن در تماس هستند، شود. فرمالدهید هم از طریق پوست جذب می‌شود و هم با استنشاق بخار حاوی این ماده وارد ریه شده و اثر مخرب خود را بر جای خواهد گذاشت. بعضی از دیگر مضرات و عوارض جانی فرمالدهید موجود در مواد کراتینه شامل موارد زیر است:
- سرفه
- خارش پوست
- تحریک بینی و گلو
- سوزش و خارش چشم‌ها
- دشواری تنفس
- حالت تهوع
- سردرد
- ریزش مو
- بثورات پوستی
۲- ماندگاری کوتاه‌مدت
کراتینه‌کردن موها نسبت به سایر روش‌ها کوتاه‌مدت است و بعد از گذشت چند ماه موها به حالت اولیه‌ی خود برمی‌گردند.
۳- احتمال آسیب‌دیدن موها
بسیاری از افرادی که از کراتینه مو استفاده کرده‌اند از افزایش ریزش مو بعد از کراتینه شکایت دارند. حقیقت این است که اگرچه نشانه‌ای قوی در تأیید این‌که مواد کراتینه باعث ریزش موها و آسیب‌دیدن‌‌شان می‌شود وجود ندارد، استفاده از مواد کراتینه‌ی نامرغوب به احتمال بسیار زیاد چنین نتایجی در پی خواهد داشت. با توجه به کمیاب‌بودن مواد آرایشی اصل در ایران و قیمت بسیار بالای محصولات اوریجینال و باکیفیت، احتمال این‌که موهای‌تان بعد از کراتینه‌کردن آسیب ببینند کم نیست.
۴- هزینه‌ی بالا
کراتینه‌کردن موها به‌طورکلی گران تمام می‌شود. تهیه‌ی مواد کراتینه‌ی مرغوب، دستمزد آرایشگر و خرید شامپوهای مخصوص بعد از کراتینه همه هزینه‌ی نسبتاً سنگینی را بر شما تحمیل خواهد کرد.
۵- محدودیت استفاده از کراتینه در دوران بارداری، قاعدگی و درمورد بعضی از بیماران
کراتینه‌کردن موها برای خانم‌های باردار به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود، چرا که مواد شیمیایی و گازهای متصاعدشده از مواد کراتینه می‌توانند سلامت کودک را به‌خطر اندازند. از سویی با توجه به تغییرات هرومونی در دوران قاعدگی و حساسیت بیشتر بدن خانم‌ها در این شرایط بهتر است در دوره‌ی قاعدگی از کراتینه‌کردن موها اجتناب شود.
گذشته از این‌ها افرادی که با بعضی از بیماری‌ها درگیر هستند یا داروهایی خاص مصرف می‌کنند بهتر است حتماً پیش از اقدام برای کراتینه‌کردن موها با پزشک خود مشورت کنند. افراد زیر باید احتیاط بیشتری در کراتینه‌کردن موها به‌خرج دهند:
- مبتلایان به سرطان و بهبودیافتگان از انواع این بیماری
- افرادی که داروهای مرتبط با غدد استفاده می‌کنند.
- افرادی که داروهای روانپزشکی استفاده می‌کنند.
- مبتلایان به بیماری‌های تنفسی و قلبی
سخن آخر
در این نوشتار دیدیم کراتیه مو چیست و به انواع کراتینه مو، روش کراتینه مو، مزایا و مضرات کراتینه مو پرداختیم. کراتینه‌کردن موها گذشته از نتایج رضایت‌بخشی که دارد به‌هرصورت ماده‌ای شیمیایی است و مواد شیمیایی اغلب خواه‌ناخواه اثرات جانبی نامطلوبی برای سلامتی بر جای می‌گذارند. مواد طبیعی‌ای مانند روغن آرگان، روغن زیتون، روغن نارگیل و کره‌ی شیا یا شی باتر از جمله مواد کم‌ضررتری هستند که می‌توانید از آن‌ها برای خوش‌حالت و لخت‌کردن موها و ترمیم‌شان استفاده کنید.
همچنین بخوانید: برس حرارتی چیست و چه مزایا و مضراتی دارد؟
