پروتئین‌ها چه نقشی در بدن دارند؟

پروتئین‌ها حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد وزن هر فرد بالغ را تشکیل می‌دهند. تقریبا نیمی از آن در عضله، استخوان و غضروف، پوست و بقیه‌ی آن در مایعات و سایر بافت‌های بدن پیدا می‌شود. پروتئین‌ها در اعمال حیاتی تمام موجودات زنده نقش بسیار مهمی دارند. نیاز بدن به مواد پروتئینی در جریان رشد، افزایش واکنش‌های سوخت‌وسازی، بیماری‌های عفونی، سوختگی‌ها و به هنگام التیام زخم‌ها افزایش می‌یابد.

اجزای ساختمانی پروتئین‌ها را اسیدهای آمینه می‌نامند. از ۲۰ گونه اسیدهای آمینه شناخته شده ۹ گونه آن، در بدن سنتز نمی‌شود، به همین خاطر به آنها اسیدهای آمینه‌ی ضروری می‌گویند. در نتیجه باید از طریق غذا وارد بدن شوند. ۱۱ گونه اسید آمینه‌ی دیگر که توسط بدن سنتز می‌شود به اسیدهای آمینه‌ی غیر ضروری معروف هستند. پروتئین‌های غذا بر اساس اسیدهای آمینه‌ی سازنده‌ی آنها تقسیم بندی می‌شوند. پروتئین‌هایی که حاوی میزان متناسبی از تمام اسیدهای آمینه ضروری می‌باشند را پروتئین کامل می‌نامند.

پروتئین‌های ناقص، به دلیل فقدان یک یا چند گونه اسیدهای آمینه‌ی ضروری، تمام اسیدهای آمینه‌ی لازم برای سنتز پروتئین بدن را تامین نمی‌کند. پس اگر تنها منبع پروتئین رژیم غذایی ما از این گروه باشد، نه تنها بافت جدیدی ساخته نمی‌شود؛ بلکه بافت‌های آسیب دیده یا تحلیل رفته هم ترمیم نخواهند شد. پروتئین‌های گیاهی اغلب از گروه پروتئین‌های ناقص می‌باشند.

اعمال اصلی پروتئین عبارتند از:

1. تامین رشد و تهیه‌ی بافت‌های جدید، زمانی که سرعت رشد زیاد باشد، میزان پروتئین مصرفی بیشتر می‌شود و بالعکس. علاوه بر رشد، در دوران بارداری، هنگام فعالیت‌های ورزشی، آسیب‌ها، خونریزی‌ها، سوختگی‌ها و شکستگی‌های استخوانی، بدن به مصرف پروتئین بیشتری نیاز دارد.
2. سنتز ترکیبات ضروری بدن، آنزیم‌ها، گلبول‌های قرمز خون، برخی از هورمون‌ها و بسیاری از ترکیبات دیگر به پروتئین‌ها نیاز دارند. در صورت کاهش شدید مواد پروتئینی، سنتز و جایگزینی این ترکیبات حیاتی در بدن دچار اختلال می‌شود.
3. تنظیم مایعات بدن، محرک سنتز پادتن و تثبیتPH خون.
4. تولید انرژی، یک گرم پروتئین در بدن ۴ کالری انرژی تولید می‌کند. این در صورتی است که مقدار پروتئین دریافتی از مقدار پروتئین مورد نیاز بدن باید بیشتر باشد. پروتئین اضافی یا به مصرف می‌رسد و یا به چربی تبدیل می‌شود. اگر انرژی دریافتی از کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها کافی نباشد، آن وقت پروتئین جهت تامین میزان انرژی لازم بدن خواهد سوخت، که این به ضرر سلامت بدن می‌باشد و اعمال ساختمانی و ترمیمی آسیب می‌بینند.

ورزشکاران به خاطر اینکه توده‌ی عضلانی بیشتری دارند و به علاوه مقداری از پروتئین بدنشان هنگام فعالیت ورزشی مصرف می‌شود، برای ترسیم و جبران آن‌ها باید پروتئین بیشتری مصرف کنند. این موضوع نیاز ورزشکاران را به پروتئین نسبت به افراد غیر ورزشکار در حدود ۲ برابر افزایش می‌دهد.

گردآوری شده توسط: مجتبی کلانتری