هدف ما در نوشته‌ی پیش رو در حقیقت پرداختن به موانع سد راه علاقه‌مندان به کتاب‌خوانی و ارائه‌ی توصیه‌هایی برای داشتن مطالعه‌ی بهتر و مفیدتر است. بیایید به‌همراه یک‌دیگر ببینیم برای داشتن مطالعه بهتر یا مطالعه صحیح چه کارهایی باید و نباید انجام داد.
چه عواملی سد راه کتاب‌خوانی می‌شوند؟
افراد بسیاری هستند که به مطالعه علاقه دارند و آن را برای ارتقاء زندگی فردی و اجتماعی ضروری می‌دانند، با این حال به دلایل مختلفی زمان چندانی را برای کتاب‌خوانی در نظر نمی‌گیرند. برای حل چنین مشکلی، در ابتدا لازم است با موانع سد راه کتاب‌خوانی آشنا شویم:
- برخی از افراد در مطالعه اعتماد به نفس ندارند و پیشرفت خود را بسیار کند می‌دانند.
- فرد به هر علتی، با تعداد زیادی از کتاب‌های نیمه‌خوانده مواجه است و همین مورد انگیزه‌ی مطالعه را از او سلب می‌کند.
- بسیاری از افراد حوصله‌ی خواندن یک متن طولانی را ندارند.
- اغلب کتاب‌هایی برای خواندن انتخاب می‌شوند که توصیه‌ی دیگران بوده و خود فرد علاقه‌ای به آن‌ها ندارد.
- کتاب‌خوانی اگرچه مفید است، لیکن لذت‌بخش نیست.
- بسیاری از افراد تمرکز کافی برای مطالعه ندارند.
- به دلایل گوناگون، در موارد زیادی، فرد به کتاب مناسبی برای مطالعه دسترسی ندارد.
- افراد زیادی هستند که زمان کافی برای مطالعه در اختیار ندارند.
- و …
چنانچه شما نیز جزو افرادی هستید که به مطالعه علاقه‌مند هستند و یا آن را ضروری می‌دانند ولی، به هر علتی، موفق به خواندن کتاب نمی‌شوند، احتمالاً با برخی از موانع اشاره‌شده مواجه شده‌اید. بدیهی است که موانع بسیاری در این راه وجود دارند و ما به تمامی موارد اشاره نکرده‌ایم. مانع یا موانع سد راه شما برای مطالعه، هر چه که باشد، ممکن است توصیه‌ها و راه‌کارهای ارائه شده در نوشته‌ی پیش رو، شما را در فائق آمدن بر آن‌ها یاری رساند.
توصیه‌هایی برای غلبه بر موانع سد راه کتاب‌خوانی | نکات مطالعه صحیح
۱- آرمان‌گرایی را کنار بگذارید و واقع‌بین باشید
ممکن است شما هم از آن افرادی باشید که تعداد زیادی کتاب نیمه‌خوانده دارند. شاید برای شما هم همین کتاب‌های ناتمام عاملی شده‌اند تا انگیزه‌ای برای تلاش مجدد برای خواندن کتابی جدید نداشته باشید. توصیه‌ی ما به شما در این مورد این است که دست از آرمان‌گرایی بردارید و واقع‌بین باشید.
اگر شما کتابی را تا به آخر مطالعه نکرده‌اید، به احتمال بسیار زیاد علاقه‌ی شما به آن کتاب، به اندازه‌ای نبوده است که باعث شود شما به اندازه‌ی کافی مجذوب آن کتاب شده و در نتیجه آن را به پایان برسانید. هیچ اجباری برای خواندن یک کتاب از ابتدا تا انتها وجود ندارد.
هر چه کتاب‌های بیش‌تری بخوانید، به‌تدریج سلیقه‌ی خود را در این زمینه بهتر خواهید شناخت و در نتیجه کم کم به سمت مطالعه‌ی کتاب‌هایی خواهید رفت که جذبه‌ی کافی را برای‌تان داشته باشد. در این صورت خواهید دید که پس از مدتی تعداد کتاب‌های نیمه خوانده‌شده‌ی شما نیز کاهش خواهد یافت.
۲- کتاب‌خواندن رقابت نیست
افراد بسیاری هستند که اعتماد به نفس پایینی در مطالعه دارند و از پیشرفت خود در کتاب‌خوانی رضایت ندارند. همین امر باعث می‌شود تا این افراد دیگر سمت کتاب نروند و ترجیح دهند که با چنین امتناعی از چالشی که با آن مواجه بوده‌اند رهایی یابند.
برای حل این مشکل به خاطر داشته باشید که مطالعه یک رقابت نیست. شاید بتوان گفت هیچ فردی، حتی خود نویسنده، قادر به درک و فهم تمام متن یک کتاب نیست. انتظار نداشته باشید که تمام محتوای کتابی که می‌خوانید را درک کنید و کل آن را برای همیشه به خاطر بسپارید.
شاید بهتر باشد که برای حل این مشکل، بیش از پیش به هدف خود از مطالعه رجوع کنید. پیشرفت خود را در مطالعه نسبت به این هدف بسنجید و نه نسبت به موقعیت دیگران. البته توجه داشته باشید که گاهی اوقات ممکن است به راستی پیشرفت شما نسبت به هدفی که برای مطالعه در نظر گرفته‌اید کند بوده باشد. در چنین شرایطی بازنگری واقع‌بینانه در مطالعه و هدف از مطالعه می‌تواند مفید باشد.
۳- ذهن‌تان را به فیس‌بوک و اینستاگرام عادت ندهید
حتماً شما هم متوجه شده‌اید که اغلب، پست‌های طولانی در شبکه‌های اجتماعی طرف‌دار زیادی ندارد. این پست‌های کوتاه و تکه‌های انتخاب شده از کتاب‌های معروف هستند که مورد علاقه‌ی عموم کاربران هستند. شاید همین شبکه‌های اجتماعی هستند که عادت به مینیمال‌خوانی را در افراد نهادینه کرده‌اند. با این حال مسلم است که خواندن تنها چند جمله از یک کتاب، نمی‌تواند جایگزین مطالعه‌ی آن کتاب باشد. شاید بتوان گفت تنها کارکرد مفید این مینیمال‌ها معرفی کتاب برای مطالعه‌ی بیشتر باشد و بس.
به هر صورت توصیه‌ی ما به شما این است که در صورتی‌که به مطالعه علاقه‌مند هستید و یا آن را به هر نحوی ضروری می‌پندارید، به تدریج از خواندن جملات کوتاه فیس‌بوکی به سمت خواندن متون طولانی‌تر بروید.
لازم نیست که از همان آغاز مطالعه، از الف تا ی کتاب را بخوانید. در صورتی‌که حوصله‌ی خواندن متون طولانی را ندارید بهتر است تا زمان مطالعه‌ی خود را به‌تدریج افزایش دهید.
۴- کتاب‌های مورد علاقه‌ی خودتان را بخوانید، نه کتاب‌های مورد پسند دیگران را
شاید یکی از علل اصلی بی‌علاقه بودن افراد به مطالعه این باشد که آنان، در انتخاب کتاب، دنباله‌رو دیگران هستند. در هر دوره‌ی زمانی‌ای کتاب‌هایی وجود دارند که مورد پسند عام واقع می‌شوند. امروزه شاهد رسیدن این قبیل کتاب‌ها به چاپ‌های کاذب پنجاهم و شصتم هستیم! مشاهده‌ی شماره‌ی چاپ مجدد این کتاب‌ها افراد را تشویق به خریدن و مطالعه‌ی این کتاب‌ها می‌کند. اما احتمال بسیاری دارد که پس از خواندن بخشی از آن کتاب فرد متوجه شود که هیچ علاقه‌ای به خواندن آن کتاب ندارد و در نتیجه کتاب مزبور به فهرست کتاب‌های نیمه خوانده‌شده‌ی وی اضافه گردد.
علاوه بر این، در بسیاری از موارد ممکن است یکی از دوستان شما کتابی را برای خواندن به شما معرفی کند، اما پس از خواندنِ مقداری از آن، دقیقاً اتفاق پیش‌گفته تکرار شود.
به خاطر داشته باشید که اگرچه گرفتن مشورت در انتخاب کتاب از افراد آگاه امری مفید است، با این حال در نظر گرفتن علائق خودتان در مطالعه و همچنین هدف‌تان از مطالعه مهم‌تر است. بنابراین توصیه‌ی ما به شما این است که علائق و اهداف خود را در کتاب‌خوانی بشناسید و بر آن اساس کتاب انتخاب نمایید.
۵- کتاب‌خوانی را به فعالیتی لذت‌بخش تبدیل کنید
ممکن است شما هم از افرادی باشید که مطالعه را امری ضروری می‌دانند، با این حال آن را لذت‌بخش نمی‌بینند. در صورتی‌که با چنین مشکلی مواجه هستید، شاید نیاز به استفاده از کمی خلاقیت برای لذت‌بخش‌کردن مطالعه داشته باشید. برای لذت‌بخش‌کردن مطالعه می‌توانید از روشهای زیر کمک بگیرید:
- در گروه‌های کتاب‌خوانی، در شبکه‌های اجتماعی، عضو شوید و با دیگران در مورد کتاب‌هایی که خوانده‌اید صحبت کنید.
- یک پارتنر برای مطالعه پیدا کنید. پارتنر شما باید در زمینه‌ی مطالعه، علائق و اهداف مشابهی با شما داشته باشد.
- صفحه‌ای در یکی از شبکه‌های اجتماعی ایجاد کنید یا یک وبلاگ بسازید و در مورد کتاب‌هایی که می‌خوانید مطلب بنویسید.
- سعی کنید چنانچه تمرکزتان به هم نمی‌خورد در حین مطالعه از موسیقی‌های بی‌کلامی که به همین منظور ساخته شده‌اند بهره بگیرید.
۶- تمرین تمرکز کنید
برای داشتن مطالعه صحیح یا به عبارتی مطالعه بهتر به تمرکز نیاز دارید. از روشهای زیر برای بهبود تمرکز می‌توانید استفاده کنید:
- پیش از آغاز مطالعه، شبکه‌های اجتماعی و ایمیل‌های خود را بررسی کنید تا در حین مطالعه نیازی به مراجعه به آن‌ها نداشته باشید.
- سعی کنید در مکانی به‌دور از صدا مطالعه کنید.
- بهتر است مکان مطالعه مکانی ثابت باشد، یعنی برای مطالعه همیشه به یک مکان بروید.
- در صورتی‌که قادر به تمرکز در منزل خودتان نیستید، می‌توانید برای مطالعه به کتاب‌خانه بروید. البته گفتنی است که متأسفانه در کشور ما تمام کتاب‌خانه‌ها آن‌گونه نیستند که در آن‌ها، طبق قوانین‌شان، حتی صدای پای مراجعین هم نباید شنیده شود!
- از موسیقی‌های مخصوص مطالعه برای تمرکز بهره بگیرید.
- زمانی را برای مطالعه در نظر بگیرید که در آن بیش‌ترین امکان تمرکز برای‌تان وجود دارد.
۷- تا می‌توانید کتاب‌هایی با موضوعات مورد علاقه‌تان خریداری کنید
شاید دردست‌نداشتن کتابی که مورد علاقه‌تان باشد، باعث شود از مطالعه منصرف شوید. بهتر است تا می‌توانید کتاب‌هایی با موضوعات مورد علاقه‌تان بخرید. هر زمان با کتابی آشنا شدید که فکر می‌کنید ممکن است به آن علاقه‌مند باشید، مشخصات آن را یادداشت کرده یا به خاطر بسپارید تا در زمان ممکن نسبت به تهیه‌ی آن اقدام کنید.
سخن آخر
نکته‌ی دیگری که اشاره به آن می‌تواند برای داشتن مطالعه صحیح یا مطالعه بهتر راه‌گشا باشد، استفاده از کتاب‌های دیجیتال است. در حال حاضر اپلیکیشن‌های متعددی وجود دارند که با استفاده از آن‌ها امکان خرید و مطالعه‌ی کتاب، با رعایت قانون کپی رایت، وجود دارد. علاوه بر این در صورت استفاده از این اپلیکیشن‌ها شما می‌توانید یک کتاب‌خانه را همیشه به همراه خود داشته باشید و همین می‌تواند مشوق شما در مطالعه‌ی بیشتر باشد.
