دستی دستی نقش جهان را به سمت درب خروجی یونسکو هدایت می‌کنند

اصفهان این روزها بار دیگر در حوزه مهم میراث فرهنگی خبرساز شده است. پس از چهار سال کشمکش و دعوای حقوقی، آن سوی دولتخانه صفوی و صاحب یک مجتمع تجاری در نهایت توانست با رای دیوان عدالت اداری حریم میدان نقش جهان را دور بزند و اقدام به بالا بردن ۹ متری ارتفاع خارج از ضوابط میراث فرهنگی در همسایگی نقش جهان کند. اقدامی که این میدان تاریخی را در خطر خارج شدن از فهرست یونسکو قرار می‌دهد.

رئیس انجمن صنفی مهندسان معمار اصفهان درباره انتشار این خبر و خطری که میدان تاریخی نقش جهان را تهدید می‌کند چنین می‌گوید:

یک مهلت سه روزه داده شده تا کارشناسان معماری، ادله خود را در خصوص نقض حریم میدان نقش جهان در اختیار دادستان قرار بدهند.

رئیس ایکوموس ایران نیز در اظهار نظری مشابه می‌گوید:

احداث هر نوع ساختمان با ارتفاع بیش از ۵/۵ متر در حریم آثار جهانی از جمله میدان تاریخی نقش جهان، خلاف است.

با این دیوان عدالت اداری مسئولان میراث فرهنگی و شهرداری اصفهان را در این رای تهدید به استنکاف کرد. این بدان معناست که اگر مجوز ساخت‌وساز صادر نشود، مدیران میراث فرهنگی و شهرداری اصفهان به دلیل بی‌توجهی به رای مقام قضایی از خدمت تعلیق می‌شوند. همین موضوع باعث شد تا شهرداری و میراث فرهنگی از مواضع خود و پیگیری قوانین رسمی میراث شد. با این حال ورود دادستانی اصفهان به این ماجرا امید را برای حفاظت از میدان نقش جهان بالا برد و موقتا فعالیت این مجتمع تجاری متوقف کرد.

خوب است بدانید میدان نقش جهان در هشتم بهمن ماه سال ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و بعد از چهار دهه و نیم، این میدان در زمره نخستین آثار میراث ایرانی بود که در سال ۱۳۵۸ به ثبت میراث جهانی یونسکو رسید. جالب توجه این که بنای اولیه میدان نقش جهان با نام اولیه میدان شاه در دوران پادشاهی شاه عباس صفوی ساخته شد. در طول دوران ساخت میدان و پس از آن در سراسر دوران صفویه میدان زنده و فعال بود، اما بخش‌هایی از این میدان تاریخی در طول دوران حمله اشرف افغان تا اسقرار حکومت قاجاریه تخریب شد. مایه افسوس اینکه بخش‌ زیبایی چون عمارت نقاره‌خانه در دوره قاجار نابود و به حافظه تاریخ سپرده شدند.

نکته مثبت اینکه در سده اخیر، از زمان حکومت رضا شاه تا به امروز کار مرمت و بازسازی این ابنیه به طور مداوم ادامه دارد. نکته جالب توجه در امر ساخت و معماری بافت تاریخی میدان نقش جهان اینکه این میدان از چهار طرف با بناهای عالی‌قاپو، مسجد شاه، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه ارتباط دارد.

تاریخچه به هشدار رسیدن وضعیت ارتفاع‌گیری در حریم نقش جهان

این دومین تجربه ارتفاع‌گیری یک ساخت‌و‌ساز جدید در حریم میدان تقش جهان است که به وضعیت هشدار می‌رسد. پیش‌تر در سال ۱۳۷۰ برج جهان‌نما، بر ویرانه‌های یک کاروانسرای تاریخی ثبت ملی شده، بالا رفت و به عنوان اولین تهدید برای این میدان تاریخی  شناخته شد. ۱۰ سال پس از آن یونسکو هشدار داد که میدان نقش جهان را به دلیل نقض حریم بصری از فهرست میراث جهانی خارج می‌کند. هشداری که در نهایت هم موثر واقع شد و برج جهان‌نما در محدوده مجاز ارتفاع باقی ماند.

حالا پس از گذشت بیست و نه سال، این مجتمع تجاری در ساخت‌وساز اولیه جدای از نقض قانون ارتفاع، سه طبقه پارکینگ آن هم بدون انجام بررسی‌های باستان شناسی در حریم میدان تاریخی نقش جهان حفر کرده است. این در حالی است که هر گونه حفاری در حریم دولتخانه صوفی ممنوع است. حال باید منتظر ماند و دید که چتر حفاظتی دادستانی اصفهان می‌تواند روی سر میدان صفوی نقش جهان کشیده شود یا در سایه نقض آشکار قوانین و تداخل سلیقه مدیران این استان، میدان تاریخی نقش جهان از فهرست یونسکو کنار گذاشته می‌شود…!

بیشتر بخوانید: خوشا شیراز و وصف تاریخچه دروازه قرآن بی‌مثالش