Venetia Burney دخترکی که ناماش با سیارهی کوتولهی پلوتو گره خوردهاست!

نامگذاری سیارات ماجراهای زیادی داشتهاست، اما هیچیک از سیارات فرآیند نامگذاریشان همچون فرآیند نامگذاری پلوتو مشهور نیست. البته از سال ۲۰۰۶ بدینسو پلوتو دیگر بهمثابهی یک سیاره شناخته نمیشود، بلکه آن را همچون «سیارهی کوتوله» میشناسند و بنابراین حدود ۱۴ سال است که تعداد سیارات از ۹ سیاره به ۸ سیاره رسیدهاست، اما هنوز هم در برخی محافل بهطور غیردقیق از پلوتو بهمنزلهی یک سیاره یاد میکنند.
نقش روم و یونان در نامگذاری سیارات منظومهی شمسی
نامهای سیارههای منظومهی شمسی را از خدایان و الهههای رومی و یونانی برگرفتهاند. فیالمثل، مشتری با نام ژوپیتر، زهره با نام ونوس، مریخ با نام مارس یا عطارد با نام مرکوری شناخته میشوند. اورانوس و نپتون نیز هر یک بهترتیب نامی یونانی و رومی دارند.
در سال ۱۷۸۱ که اورانوس را Sir William Herschel کشف کرد، برآن شد که بهافتخار جرج سومِ پادشاه، نام اورانوس را سیارهی جرجی یا Georgian Planet بگذارد، اما بهواقع Georgian Planet نامی بسیار عجیب در خارج از جزیرهی بریتانیا بهنظر میرسید. از همین رو بود که قرار شد افراد مختلف نامهای پیشنهادیشان را برای نامگذاری اورانوس ارائه کنند. نامهایی متعدد پیشنهاد شدند، اما سرانجام اورانوس – خدای آسمان در یونان باستان – بهمثابهی نام سیارهی تازهکشفشده انتخاب شد و هنوز هم پس از حدود ۲۴۰ سال این سیاره را با نام اورانوس میشناسند.
برای نامگذاری سیارهی نپتون نیز چنین فرآیندی طی شدهاست. نپتون در اواسط قرن نوزدهم توسط Johann Gottfried Galle و Urbain Jean Joseph Le Verrier کشف شد. Le Verrier – یکی از کشفکنندگان نپتون – درصدد برآمد که برای افتخار خود هم که شده نام شخصی خودش را روی این سیاره بگذارد، اما بهدلایلی این قضیه میسر نشد و با فرآیندی تقریباً مشابه با فرآیند نامگذاری اورانوس، نام نپتون – خدای دریای رومیان – را روی این سیاره گذاشتند و هنوز هم این سیاره با همین نام شناخته میشود.
قصهی نامگذاری پلوتو اما قصهای متفاوت از دو سیارهی واپسینِ منظومهی شمسی است.
قصهی نامگذاری پلوتو

Venetia Burney – دخترکی ۱۲ ساله – روز چهاردهم مارس ۱۹۳۰ در آکسفوردِ بریتانیا در حال خوردنِ صبحانه بود که پدربزرگاش خبری مهیج را به او داد. Clyde Tombaugh دستیار چشمعقاب رصدخانهی Lowell در Flagstaff در آریزونا، بعد از کلی تلاش توانسته بود وجود یک «شئ ترانسنپتونی» را در حاشیهی منظومهی شمسی بهصورت بصری اثبات کند. دانشمندان در ابتدا به شئ تازهکشفشدهی Clyde Tombaugh عنوان «سیارهی X» را داده بودند، اما Venetia ایدهی بهتری داشت. ونیا پرسید: چرا ناماش را پلوتو [Pluto] نگذاریم؟

در اسطورهشناسی رومی، پلوتو فقط نام برادر نپتون نبود، او همچنین حاکم دنیای اموات [Underworld] بود و اتفاقاً منطقی بود که سیارهای بسیار دور که در حاشیههای منظومهی شمسی وجود دارد را با این نام بخوانند، چراکه این سیارهی دور از خوشید، سرد، بیروح و بیزندگی بود.
Falconer Madan – پدربزرگِ Venetia – کتابدار بازنشستهی کتابخانهی Bodleian دانشگاه آکسفورد بود و سعی کرد که از ایدهی نوهاش برای نامگذاری پلوتو استفاده کند.
پدربرزرگ خیلی سریع پیشنهاد نوهاش را به Herbert Hall Turner – ستارهشناس مشهور آکسفورد – انتقال داد و به این ترتیب ایدهی دخترک ۱۲ ساله بهگوش کاشف پلوتو یعنی Tombaugh رسید.
البته جز ایدهی ونیا، نامهای دیگری برای نامگذاری پلوتو ارائه شده بودند، اما از میان آنها فقط ۳ نام به فینال رفتند: مینروا، کرونوس و پلوتو. مینروا از قبل روی یک سیارک گذشته شدهبود، کرونوس را هم ستارهشناسی غیرعادی که بهواسطهی رفتارهای غیراخلاقیاش از رصدخانه اخراج شدهبود ارائه کردهبود و پلوتو نیز نام پیشنهادی ونیا برنی بود.
Tombaugh و همکاراناش ایدهی دخترکِ ۱۲ ساله را خوش دیدند و بنابراین در ۲۴ می سال ۱۹۳۰ سیارهای که قرار بود سیارهی X نام بگیرد، رسماً پلوتو نامیده شد.
ماندگار شدن نام Venetia Burney با کتاب Alice B. McGinty
Alice B. McGinty نویسندهی کودکان که جوایز متعددی در زمینهی کتاب کودکان دریافت کرده، بهتازگی با الهامگرفتن از نامگذاری پلوتو توسط ونیا برنی کتابی با نام «دختری که پلوتو را نامگذاری کرد: قصهی ونیا برنی» [The Girl Who Named Pluto: The Story of Venetia Burney] منتشر کرده که میتواند بهمنزلهی ماندگار شدن نام آن دخترکِ ۱۲ ساله باشد. البته Venetia Burney در سال ۲۰۰۹ درگذشت و بنابراین زنده نماند تا ببیند کتابی با نام او نوشته شده و در دسترس همگان قرار گرفتهاست.
Alice B. McGinty در بخشی از صحبتهایاش در مورد کتاب جدیدش پیرامون نامگذارِ پلوتو گفت:
امیدوارم این داستان به تواناسازی نوجوانان و جوانان کمک کند که آنها هم در دنیای علم شرکت کنند – همانطور که ونیا شرکت کرد.