پس از آن که طرح تمدید تسلیحاتی ایران که آمریکا ارائه داده بود در شورای امنیت رأی نیاورد، دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا اعلام داشته که تا یک هفته‌ی آینده مکانیسم ماشه علیه ایران را فعال می‌کند.
در این رابطه دونالد ترامپ گفت:
ما از پیش می‌دانستیم که رأی‌گیری که چه نتیجه‌ای خواهد شد، اما بازگشت تحریم‌ها را آزمایش می‌کنیم. این را هفته‌ی آینده خواهید دید.
او همچنین اظهار داشت که ایران بسیار دوست دارد که من در انتخابات شکست بخورم. او یک بار دیگر گفت که چینی‌ها هم آرزوی شکست او در انتخابات و پیروزی بایدن را دارند.
این در حالی است که ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه پیشنهاد برگزاری یک جلسه‌ی مجازی فوق‌العاده بین کشورهای صاحب حق رأی در شورای امنیت و آلمان را برای بحث در مورد توافق هسته‌ای ایران داده بود. دونالد ترامپ در پاسخ به پرسش در مورد این که آمریکا در چنین جلسه‌ای شرکت می‌کند یا نه با لحنی سرد گفت: «احتمالاً نه».
مکانیسم ماشه چیست؟
اما مکانیسم ماشه چیست که آمریکایی که دو سال پیش تقریباً از برجام خارج شده روی آن تأکید دارد؟ بر طبق بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام، هر یک از طرف‌های برجام این امکان را دارند که به کمیسیون مشترک شکایت کنند. این کمیسیون جهت رسیدگی به شکایت و حل مشکل ۱۵ روز فرصت دارد. مسائلی که حل نمی‌شوند به وزرای خارجه‌ی کشورهای برجام ارجاع می‌شوند و آن ارجاع نیز ۱۵ روز فرصت دارد. پس از دو تا ۱۵ روز، کمیسیون مشترک ۵ روز دیگر برای حل مشکل فرصت دارد.
درصورتی‌که پس از ۳۵ روز، کشوری که شکایت کرده هنوز راضی نشده باشد این امکان را دارد که مشکل را به‌عنوان تخطی از توافقی که صورت گرفته به شورای امنیت ارائه کند. پس از ارائه‌ی مشکل از سوی شاکی به شورای امنیت، این شورا ۳۰ روز فرصت دارد که در رابطه با قطعنامه‌ای در راستای ادامه‌ی تعلیق تحریم‌ها رأی دهد. این قطعنامه را البته شاکی می‌تواند وتو کند و بنابراین تحریم‌ها می‌توانند برگردند.
افزون بر این، پیوست اول برجام مکانیسمی را طراحی کرده که بر طبق آن آژانس انرژی اتمی طی ۲۴ روز باید به سایت‌های مشکوک رسیدگی کند. درصورتی‌که ایران با آژانس همکاری نکند، تحریم‌های سازمان ملل خودبه‌خود بازخواهند گشت.
این دو قضیه در برجام را مکانیسم ماشه نام‌گذاری کرده‌اند. از آن با عنوان «بازگشت خودبه‌خودی تحریم‌ها» نیز یاد می‌کنند.
اما آمریکا چطور می‌تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند؟
آمریکا سال ۲۰۱۸ به دستور ترامپ از برجام خارج شد و بنابراین نمی‌تواند در چارچوب برجام عمل کند. روسیه، چین و ایران هر سه در مورد اینکه آمریکا حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد هشدار داده‌اند، اما گویا آمریکا راه دیگری برای فعال‌کردن مکانیسم ماشه را برگزیده‌است.
قطعنامه‌ی ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل دست آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه را باز می‌گذارد. بر طبق این قطعنامه، اگر یکی از کشورهای طرف توافق تخلفی را گزارش کند و کمیته‌ی پیش‌بینی‌شده در توافق بتواند وجود چنین تخلفی را تأیید کند، تداوم لغو قطعنامه‌های قبلی در شورای امنیت به رأی‌گیری می‌رسد. به این معنی که مخالفت هر یک از کشورهایی که از حق وتو برخوردار اند با تداوم لغو قطعنامه‌های قبلی، می‌تواند موجب بازگشت خودکار تمامی تحریم‌های قبلی شورای امنیت شود. در چنین شرایطی هیچ کاری هم از روسیه و چین ساخته نیست.
واکنش تخت‌روانچی به فعال‌کردن مکانیسم ماشه توسط آمریکا
مجید تخت‌روانچی نماینده‌ی ایران در سازمان ملل به آمریکا هشدار داد. او گفت رد قطعنامه‌ی تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که آمریکا صادر کرده نشان از انزوای آمریکا دارد. او گفت:
تحمیل هرگونه تحریم یا محدودیت از سوی شورای امنیت بر ایران با پاسخ سخت ایران مواجه خواهد شد و در این خصوص گزینه‌های ما محدود نیست و آمریکا و هر موجودیت دیگری که احتمالاً به آن کمک کند یا به رفتار غیرقانونی آن تن در دهد، مسئولیت کامل اقدامات خود را به‌عهده خواهد داشت.
تخت‌روانچی ادامه داد:
این هفته، آمریکا مصرّانه خواستار رأی‌گیری شورای امنیت درباره دومین پیش‌نویس قطعنامه خود شد با اینکه پیشاپیش می‌دانست چنین قطعنامه‌ای از حمایت اعضای شورا برخوردار نیست. سؤال این است که، چرا این کشور به چنین اقدامی دست می‌زند؟
آمریکا، بر اساس محاسبات نادرست خود، می‌خواهد از این اقدام به‌عنوان بهانه‌ای برای تحقق هدف نهایی خویش که همانا نابودی دائمی برجام از طریق به‌کارگیری مکانیسم ماشه است، استفاده نماید در حالی که به‌عنوان یک کشور غیرعضو برجام، آمریکا صلاحیت لازم برای استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد.
طی سالیان متمادی، آمریکا با سوءاستفاده از عضویت دائم خود در شورای امنیت، تلاش کرده است ایران را تهدیدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی جلوه دهد و برای اعمال تحریم علیه آن تلاش نماید. یک نمونه آشکار، پیشنهاد کنونی آن برای تحمیل تحریم‌های تسلیحاتی جامع و نامحدود بر کشور من است. آیا هیچ استدلال حقوقی درست یا قرائن عینی امنیتی برای چنین اقدامی وجود دارد؟ آیا واردات و صادرات سلاح از ایران می‌تواند تهدید علیه صلح و امنیت بین‌المللی تلقی شود؟ و اساساً هدف غایی ایالات متحده از این اقدام چیست؟
راه جلوگیری از فعال‌شدن مکانیسم ماشه چیست؟
سیدیاسر جبرائیلی کارشناس مسائل سیاسی در کانال تلگرامی خود در مورد اینکه ایران چطور می‌تواند از فعال‌شدن مکانیسم ماشه جلوگیری کند نوشت:
قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با ۱۱ رای ممتنع، دو رای موافق و دو رای منفی رد شد.
اروپایی‌ها با علم به اینکه چین و روسیه قطعا این قطعنامه را وتو خواهند کرد، به آن رای ممتنع دادند. بیانیه دولت انگلیس صراحت دارد که “پادشاهی متحده انگلیس به این قطعنامه رأی ممتنع داد زیرا مشخص بود که از حمایت شورا برخوردار نیست و مبنایی برای رسیدن به اجماع فراهم نمی‌آورد”.
با طلوع آفتاب شنبه بیست و پنج مردادماه، لیبرال‌های ایرانی یعنی شرکای ایدئولوژیک غرب در ایران به برجسته‌سازی نقش اروپا در رای نیاوردن این قطعنامه خواهند پرداخت تا فضا برای عملیات بعدی غرب علیه ایران فراهم شود.
این عملیات بعدی، حفظ ایران در برجام با وجود فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط آمریکاست. یکی از فجایع برجام این است که آمریکا می‌تواند به صورت یکجانبه همه قطعنامه‌های تعلیق شده شورای امنیت علیه ایران را بازگرداند. بدین صورت که ادامه تعلیق این قطعنامه‌ها را در شورای امنیت به رای بگذارد و به سادگی آن را وتو کند تا همه قطعنامه‌ها مجددا فعال شوند.
آقای روحانی سال گذشته گفتند “اگر برجام را نگه داریم سال آینده تحریم تسلیحاتی ایران برداشته می‌شود و ما می‌توانیم به راحتی هم سلاح بخریم و هم بفروشیم”. یعنی معترف هستند که از برجام برای ایران هیچ چیزی جز رفع تحریم‌های تسلیحاتی در اکتبر باقی نمانده است.
با فعال‌سازی مکانیسم ماشه، سراب بودن آخرین امید دولت به برجام نیز اثبات خواهد شد. اما لیبرال‌های ایرانی همچنان برای حفظ یکجانبه این خسارت‌نامه تلاش خواهند کرد و این یعنی خسارت مضاعف. حفظ برجام پس از فعال‌سازی مکانیسم ماشه، چراغ سبز به دشمن برای هر رفتار شنیع دیگری با ملت ایران است.
دولت آقای روحانی اگر می‌خواهد مکانیسم ماشه فعال نشود و حداقل یک عایدی از برجام در تاریخ کشور ثبت شود، برای یک بار هم که شده به زبان دنیا سخن بگوید و اعلام کند که با فعال‌سازی مکانیسم ماشه، از برجام خارج خواهد شد. اما چون از دولت چنین رفتاری بعید است، تصویب یک طرح دو فوریتی در مجلس، برای خروج خودکار و کامل از برجام در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه، یک ضرورت ملی است. حتی اگر این تهدید عملیاتی کارگر نیفتد و مکانیسم ماشه فعال شود، ما چیزی را از دست نداده‌ایم. چرا که با بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت، حضور ایران در برجام تحقیقا هیچ نفعی برای ایران نخواهد داشت.
زیر بار شعارهایی نظیر انزوای آمریکا نیز نباید رفت. اروپایی‌ها نشان دادند که کاملا به تحریم‌های آمریکا پایبند هستند و شرافت لازم را برای هزینه دادن بابت تعهداتشان ندارند.
همچنین بخوانید: تیپ جدید احمدی‌نژاد و ارتباط آن با کاندیداتوری او در ۱۴۰۰
همچنین بخوانید: حمله‌ی قریب‌الوقوع آمریکا به ایران
یک نظر