غده‌ی تیروئید غده‌ای پروانه‌ای‌شکل است و در جلوی گلو قرار دارد. این غده هورمون‌های مهمی از جمله T3 و T4 تولید می‌کند؛ هورمون‌هایی که به طور کلی وظیفه‌ی اصلی‌شان سوخت و ساز در بدن است و در نتیجه در رشد بدن نقشی اساسی دارند. همچون سایر اعضای بدن، غده‌ی تیروئید نیز گاه ممکن است با مشکلاتی مواجه شودو بیماری‌هایی آن را درگیر کنند.. مهم‌ترین و شایع‌ترین مشکلات تیروئید یکی کم کاری تیروئید است، یکی پرکاری تیروئید و دیگری بزرگی غده تیروئید. در ادامه‌ی این نوشتار از مجله‌ی اینترنتی خبر ببر، مروری بر علل، علائم و روش‌های درمان مشکلات تیروئید خواهیم پرداخت.
رایج‌ترین مشکلات تیروئید
۱- کم‌کاری تیروئید
کم‌کاری تیروئید از جمله شایع‌ترین مشکلات تیروئید است. کم‌کاری تیروئید زمانی است که تیروئید به میزان کافی هورمون‌ها را تولید نمی‌کند. در اوایل بروز این وضعیت، ممکن است علامت خاصی پدیدار نشود اما به‌تدریج پس از مدتی یک سری علائم ظاهر می‌شوند. برخی از علائم کم‌کاری تیروئید از قرار زیر هستند:
- خستگی
- حساسیت به سرما
- یبوست
- خشکی پوست
- ضعف عضلات
- ریزش مو
- درد و تورم در مفاصل
- افسردگی
- ضعف در حافظه
- بزرگی غده تیروئید (گواتر
- کلسترول خون بالا
البته وجود این علائم یا برخی از آن‌ها حتماً به معنای وجود کم کاری تیروئید نیست، اما بروز هر یک از آن‌ها می‌تواند هشداری باشد بر احتمال بروز کم کاری تیروئید. بنابراین در صورتی که چند مورد از این علائم را در خود می‌بینید در اسرع وقت جهت تشخیص به پزشک مراجعه کنید.
از جمله مواردی که ممکن است موجب بروز کم کاری تیروئید به عنوان یکی از مشکلات تیروئید شوند می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- مشکلات خودایمنی (عمدتاً کم کاری تیروئید را به عنوان یکی از بیماری‌های خودایمنی می‌شناسند. بیماری‌های خودایمنی زمانی بروز می‌کنند که سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه یکی از بافت‌های بدن را نشانه گرفته و به آن حمله می‌کند.
- درمان پرکاری تیروئید (گاه برخی داروها که برای پرکاری تیروئید مورد مصرف قرار می‌گیرند، آن‌قدر تیروئید را کم کار می‌کنند که دست اخر بیماری کم کاری تیروئید بروز می‌کند. بنابراین مهم است که کسانی که به پرکاری تیروئید مبتلا هستند و از دارو جهت درمان آن استفاده می‌کنند به هیچ عنوان بدون مشورت با پزشک دوز مصرفی را افزایش ندهند.)
- جراحی‌های تیروئید (در برخی موارد انجام جراحی‌های تیروئید که گاه همراه با برداشتن قسمتی از تیروئید است موجب کاهش تولید هورمون توسط این غده شده و بنابراین یکی از مشکلات تیروئید یعنی کم کاری تیروئید بروز پیدا می‌کند.)
- پرتو درمانی (اشعه‌ای که در پرتودرمانی بر روی گردن می‌تابد ممکن است روی عملکرد غده تیروئید تأثیر بگذارد.)
- مصرف برخی داروها (برخی داروها نیز می‌توانند در بروز کم کاری تیروئید نقش داشته باشند از جمله داروی لیتیوم که برای مشکلات روانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.)
همچنین افراد زیر بیش از باقی افراد در معرض خطر ابتلا به کم کاری تیروئید قرار دارند:
- زنان
- افراد بالای ۶۰ سال
- افراد با سابقه خانوادگی ابتلا به کم کاری تیروئید
- افرادی که سابقه جراحی تیروئید دارند
- افرادی که تحت درمان با پرتودرمانی هستند
۲- پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید یکی دیکر از رایج‌ترین مشکلات تیروئید است. این مورد برعکس کم کاری تیروئید است و به معنای تولید بیش از حد هورمون توسط غده تیروئید است. پرکاری تیرویید موجب افزایش سوخت و ساز بدن می‌شود و مشکلات خاص خود را به همراه دارد. معمولاً پزشکان از دارو برای درمان پرکاری تیروئید استفاده می‌کنند، اما اگر دارو نتواند آن‌چنان که باید و شاید تأثیر داشته باشد پزشک از جراحی استفاده می‌کند. جراحی تیروئید نیز معمولاً همراه است با برداشتن قسمتی از غده تیروئید. نکته‌ی دیگری که در ارتباط با پر کاری غده تیروئید وجود دارد این است که علائم آن گاهی بسیار شبیه به علائم برخی بیماری‌های دیگر هستند و به همین دلیل کار تشخیص پرکاری تیروئید در برخی مواقع با دشواری‌هایی همراه است. بعضی از علائم پرکاری تیروئید عبارت اند از:
- کاهش وزن (حتی در عین پرخوری)
- ضربان سریع قلب (بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه)
- ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
- افزایش اشتها
- اضطراب
- تحریک پذیری
- لرزش دست یا انگشتان
- تعریق بیش از حد
- مشکلات قاعدگی
- افزایش حساسیت به گرما
- بزرگی غده تیروئید (گواتر)
- ریزش مو
- نازکی موها
یکی از بیماری‌هایی که گاه با پرکاری تیروئید همراه است بیماری گریوز است. این بیماری از نوع بیماری‌های خودایمنی است و اصلی‌ترین علامت آن ازحدقه‌بیرون‌زدن چشم‌ها است. گفتنی است که گریوز عمدتاً در میان زنان رخ می‌دهد و بروز آن در مردان اندک است. این بیماری با دارو درمان می‌شود مگر آن که در موارد نادر اجبار بر جراحی باشد.
به جز گریوز، برخی موارد دیگر نیز می‌توانند سبب بیماری پرکاری تیروئید شوند. از جمله علل پرکاری تیروئید می‌توان موارد زیر را ذکر کرد:
- مصرف بیش از اندازه‌ی هورمون‌های تیروئید
- تیروئیدیت (التهاب غده تیروئید)
همچنین برخی عوامل نیز هستند که خطر ابتلا به بیماری پرکاری تیروئید را افزایش می‌دهند، از جمله:
- زن بودن
- سابقه خانوادگی
- وجود سابقه ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند نارسایی قلب و دیابت نوع ۱
۳- گواتر
گواتر یکی دیگر از مشکلات تیروئید است. گواتر یعنی بزرگ‌شدن غیر عادی غده‌ی تیروئید. گواتر معمولاً بدون درد است اما گاه می‌تواند موجب سرفه و یا مشکلاتی در تنفس شود. شایع‌ترین علت گواتر در سراسر جهان کمبود ید است، اما جز این مورد برخی عوامل دیگر نیز در بروز آن نقش دارند از جمله:
- بیماری هاشیموتو (هاشیموتو نوعی کم کاری تیروئید است که می‌تواند با بزرگی غده تیروئید نیز همراه باشد.)
- بیماری گریوز (گاه بیماری گریوز نیز همراه است با بزرگی غده تیروئید یا همان گواتر.)
- بارداری (در دوران بارداری تولید هورمون hcg ممکن است موجب گواتر شود.)
- التهاب تیروئید (التهاب تیروئید نیز یکی از علل گواتر است.
مهم‌ترین علامت گواتر بزرگی غده تیروئید است، اما سایر نشانه‌های گواتر نیز عبارت اند از:
- مشکل در بلع
- مشکل در تنفس
- سرفه
۴- تیروئیدیت (التهاب تیروئید)
چهارمین مورد از فهرست ما در مورد شایع‌ترین مشکلات تیروئید تیروئیدیت یا التهاب تیروئید است. تیروئیدیت نسبت به سایر مشکلات تیروئید که در بالا به آن‌ها اشاره شد شیوع کم‌تری دارد. رایج‌ترین نوع تیروئیدیت، تیروئیدیت هاشیموتو نام دارد. از جمله علائم آن نیز می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- احساس درد در غده تیروئید
- بزرگی غده تیروئید
- حساس بودن به لمس تیروئید
- تب
خلاصه
تیروئید از اعضای اصلی بدن است. همچون سایر اعضای بدن، این عضو بدن نیز گاه با مشکلاتی مواجه می‌شود. کم‌کاری تیروئید، پرکاری تیروئید، بزرگی تیروئید یا همان گواتر و التهاب تیروئید یا همان تیروئیدیت از جمله شایع‌ترین مشکلات تیروئید هستند. بهترین روش برای تشخیص مشکلات تیرویید، آزمایش هورمون‌های T3 و T4 است.
همچنین بخوانید: سندرم رینود چیست، چه علائمی دارد و چگونه درمان می‌شود؟
