براساس تحقیق جدید دانشگاه بریتیش کلمبیا (UBC) که در Nature Geoscience منتشر شده، خلاف باور پیشین تعداد زیادی از شبکه‌های درهای سطح مریخ قبلاً با آب‌های ذوب‌شده زیر یخچال‌های طبیعی پوشیده شده بوده‌اند، نه با رودخانه‌هایی با جریان آزاد. این یافته‌ها مستقیماً فرضیه‌ی «گذشته‌ی گرم و مرطوب مریخ» را کنار می‌زنند، یعنی این انگاره را که زمانی روی سیاره‌ی سرخ رودخانه‌ها، بارندگی و اقیانوس‌هایی وجود داشته‌اند.
مؤلف اصلی این تحقیق، آنا گراو گالوفر (Anna Grau Galofre)، دانشجوی دکترای دپارتمان علوم زمین، اقیانوس و اتمسفر تکنیک‌های جدیدی را برای بررسی هزاران دره‌ی مریخی طراحی کرد و به‌کار برد. او و دستیاران‌اش دره‌های مریخی را با کانال‌های زیرین یخچال‌های طبیعی در مجمع‌الجزایر قطبی کانادا مقایسه و شباهت‌های قابل‌توجهی بین این دو کشف کردند.
گراو گالوفر می‌گوید: «در ۴۰ سال اخیر، از زمانی که دره‌های مریخی برای اولین بار کشف شدند، فرض بر این بود که زمانی روی مریخ رودهایی جاری بوده‌اند که باعث ساییده‌شدن [سطح مریخ] و منشأ شکل‌گرفتن این دره‌ها هستند؛ اما صدها دره‌ی متفاوت از یکدیگر روی مریخ وجود دارند. اگر با ماهواره به زمین نگاه کنید دره‌های بسیاری را خواهید دید، بعضی از آن‌ها توسط رودها تشکیل شده‌اند، بعضی توسط یخچال‌های طبیعی و بعضی بر اثر فرایندهای دیگر، و هر یک از آن‌ها شکل مشخصی دارد. مریخ هم همین‌طور است، دره‌های آن از نظر ظاهری با هم تفاوت بسیار دارند و این نشان می‌دهد که فرایندهای متعددی در شکل‌دهی آن‌ها نقش داشته‌اند».
شباهت بین بسیاری از دره‌های مریخی و کانال‌های زیرین یخچال‌های طبیعی در جزیره‌ی دوون (Devon) در مجمع‌الجزایر قطبی کانادا محققان این پژوهش را به پیش‌برد مطالعه‌ی مقایسه‌ای‌شان تشویق کرد. یکی از دستیاران این پژوهش، گوردون اوسینسکی (Gordon Osinski) استاد دپارتمان علوم زمین و مؤسسه‌ی اکتشافات زمین و فضا، می‌گوید: «جزیره‌ی دوون یکی از بهترین نمونه‌های قابل‌قیاس مریخ روی زمین است. این یک جزیره‌ی سرد، خشک و یک بیابان قطبی‌ست و قسمت عمده‌ی یخبندان آن cold-based است».
درمجموع محققان بیش از ۱۰.۰۰۰ دره‌ی مریخی را بررسی کردند و برای استنتاج فرایند اصلی فرسایش آن‌ها الگوریتم جدیدی را به‌کار بردند. مارک یلینک (Mark Jellinek) یکی دیگر از دستیاران این پژوهش، استاد دپارتمان علوم زمین، اقیانوس و اتمسفر UBC می‌گوید: «این نتایج نخستین شواهد برای فرسایش گسترده‌ی وابسته به یخبندان ناشی از آب کانالیزه‌شده جاری زیر یک لایه‌ی یخ قدیمی روی مریخ است. این یافته‌ها نشان می‌دهند که تنها بخش کوچکی از شبکه‌های درهای با الگوهای رایج فرسایش با آب‌های سطحی تطابق دارند و این در تضاد با دیدگاه رایج است». او می‌گوید: «به‌کارگیری ژئومورفولوژی (geomorphology) سطح مریخ برای بازسازی دقیق ماهیت و سیر تکاملی این سیاره با یک روش معنادار از نظر آماری حقیقتاً اقدامی انقلابی‌ست».
نظریه‌ی گراو گالوفر علاوه‌براین، به توضیح این موضوع کمک می‌کند که چگونه در ۳.۸ میلیارد سال پیش روی سیاره‌ای دور از خورشید و زمین، و در دوره‌ای که خورشید قدرت کمتری داشت، دره‌ها شکل گرفتند. «مدل‌های آب‌وهوایی پیش‌بینی می‌کنند که آب‌وهوای مریخ قدیمی بسیار سردتر از دوره‌ی شکل‌گیری شبکه‌ی دره بوده است». او که اکنون محقق مدرسه‌ی تحقیقات زمین و فضا در ایالت آریزوناست می‌گوید: «ما سعی کردیم همه چیز را گرد هم آوریم و فرضیه‌ای را مطرح کنیم که تاکنون حقیقتاً مورد توجه نبوده است: این‌که کانال‌ها و شبکه‌های درهای می‌توانند زیر لایه‌های یخ شکل گرفته باشند، به‌عنوان بخشی از سیستم زه‌کشی که به‌طور طبیعی زیر لایه‌ی یخ شکل می‌گیرد زمانی‌که در مرکز آن آبِ جمع‌شده وجود دارد».
این محیط همچنین بهتر از شرایط بقا برای زندگی احتمالی در مریخ قدیم پشتیبانی می‌کند. یک ورق یخ حفاظت و پایداری بیشتری را برای آب زیرزمینی همراه دارد و علاوه‌براین در فقدان میدان مغناطیسی به‌عنوان یک پناهگاه برای اشعه‌ی خورشیدی عمل می‌کند، چیزی که مریخ قبلاً داشت اما میلیاردها سال پیش ناپدید شد.
درحالی‌که تحقیق گراو گالوفر روی مریخ متمرکز شده بود، ابزارهای تحلیلی‌ای که او برای این پژوهش ابداع کرد می‌توانند برای کشف بیشتر تاریخ سیاره‌ی خودمان به‌کار روند. یلینیک می‌گوید که قصد دارد از این الگوریتم‌های جدید برای تجزیه‌وتحلیل و کشف سیمای فرسایش باقی‌مانده از تاریخ بسیار دور زمین استفاده کند.
او می‌گوید: «درحال‌حاضر ما می‌توانیم با دقت بسیار تاریخ یخبندان جهانی روی زمین را با بازگشت به حدود ۱ تا ۵ میلیون سال پیش بازسازی کنیم. کار آنا ما را قادر خواهد ساخت اکتشافات‌مان را پیشرفته‌تر کنیم و از زمان لایه‌های یخ به حداقل ۳۵ میلیون سال پیش بازگردیم، یعنی به ابتدای قطب جنوب یا قبل‌تر، به پیش از قدیمی‌ترین مغزه‌های یخی کشف‌شده. ابزارهای گالوفر ابزارهای تحلیلی بسیار ظریفی هستند».
منبع: sciencedaily
