درحالی‌که بسیاری از افراد همیشه در تلاش‌اند پوشاک خود را مطابق مد روز انتخاب کنند، عده‌ی زیادی هم هستند که عامدانه پوشاک خود را مغایر با مد روز برمی‌گزینند. احتمالاً شما هم با افرادی که از پوشیدن لباس‌های مد روز سر باز می‌زنند برخورد داشته‌اید، اما شاید ندانید علت این امتناع چیست. البته در بیشتر موارد خود این افراد هم نمی‌دانند چرا دقیقاً دوست ندارند لباس‌های مد روز بپوشند. این درحالی‌ست که ضدمدبودن جنبشی گسترده است که از سوی افراد و گروه‌های گوناگون به‌علل‌های مختلف فرهنگ، سیاسی، زیست‌محیطی و نظایر آن‌ها پذیرفته می‌شود و جایگاهی فراتر از علاقه به متفاوت‌بودن دارد. در ادامه با استایل ضد مد یا آنتی فشن (Anti Fashion) آشنای‌تان خواهیم کرد.
ضد فشن یا ضد مد به چه معنی‌ست؟
ضد فشن یا ضد مد اصطلاحی کلی برای توصیف استایل‌هایی‌ست که به‌وضوح مد روز را به چالش می‌کشند. ضد مد گاهی برای توصیف استایلی استفاده می‌شود که به‌صورت هدف‌مند و جهت‌دار، به‌عنوان مثال تمسخر برندپوشی یا به‌چالش‌کشیدن زیبایی، پذیرفته می‌شود، گاه لباس‌هایی را تعریف می‌کند که حالتی نامتعارف و عجیب دارند و گاه برای استایلی به‌کار برده می‌شود که سابقه نداشته و بدیع است.
جریان ضد مد ریشه در نارضایتی زنان از لباس‌های مد روز در اوایل قرن ۱۸ میلادی دارد. لباس‌های زنانه‌ی آن دوره لباس‌هایی سنگین، بلند و تنگ بودند و مشکلات زیادی مثل محدودکردن حرکت برای زنان، دشواری شست‌وشو و نگهداری با توجه به امکانات آن زمان، مشکلات بهداشتی ناشی از کشیده‌شدن دامن لباس‌ها روی زمین و بسیاری موارد دیگر را همراه داشتند. این محدودیت‌ها و مشکلات به‌تدریج زنان را به سمت استفاده از لباس‌های راحت‌تر سوق داد. در میانه‌ی قرن ۱۸ در نیویورک گروهی از زنان انجمنی به اسم انجمن اصلاح لباس را شکل دادند و از همین گروه استایل بلومر (Bloomer) زاده شد.
تمامی استایل‌هایی که به نوعی از مد روز فاصله می‌گیرند در حوزه‌ی ضد مد قرار می‌گیرند. همان‌طور که گفتیم ابتدا زنان با هدف کسب آزادی و سلامتی بیشتر از پوشش لباس‌های مد روز پرهیز کردند. پس از آن باز هم زنان به‌تدریج از مدهایی که به هر نحوی از سوی جامعه به آن‌ها تحمیل می‌شد سر باز زدند. از سویی بسیاری از طراحان مد سعی دارند با ابداع سبک‌های جدید طراحی لباس از شیوه‌های سنتی عبور کنند و لباس‌هایی جدید با متریال، فرم و پیام‌های تازه ارائه کنند. البته بدیهی‌ست بسیاری از این طراحان با اهداف تجاری و برای فروش طراحی‌های خود از ضد مد استفاده می‌کنند.
تاریخچه‌ی مختصری از ضد مد یا آنتی مد
اکنون که تا حدی فهمیدیم ضدِ مد چیست، بد نیست نگاهی به تاریخچه‌ی آن داشته باشیم. همان‌طور که گفتیم بلومر یکی از پیشتازان پوشاک ضد مد بود. بلومر نوعی سبک پوشش است که در آن دیگر خبری از دامن‌های سنگین و بلند، کلاه‌های بزرگ، سنگین و پرزرق‌وبرق و لباس‌های زیر تنگ نیست. نام بلومر از نام یکی از زنان فعال در انجمن اصلاح لباس زنانه برگرفته شده است. لباس طراحی بلومر شامل دامنی زیر زانو و یک شلوار گشاد به شکل شلوارهای ترکیه‌ی عثمانی بود. استایل بلومر در آن زمان به‌وضوح یک استایل ضد مد بود و تنها از سوی افرادی پذیرفته شد که جسارت ردکردن استانداردهای رفتار اجتماعی برای زنان را داشتند.
با گذشت زمان به‌تدریج استایل‌های ضدِ مد دیگری، تحت تأثیر شرایط طبیعی، فرهنگی، هنری یا سیاسی جامعه، شکل گرفتند. به‌عنوان نمونه در اواسط دهه‌ی ۵۰ قرن ۱۹ میلادی و همزمان با محبوبیت سبک موسیقی راک‌اندرول استایلی شامل شلوار جین و تی‌شرت ساده به‌عنوان استایل ضد مد از سوی جوانانی که باز هم نمی‌خواستند از استانداردهای تحمیل‌شده از سوی جامعه تبعیت کنند پذیرفته شد.
کمی بعد استایل‌های ضد مد پانک و گرانج از دل این استایل زاده شدند و مورد استقبال جوانانی قرار گرفتند که به علل مختلف به اوضاع جامعه‌ی خود در آن زمان اعتراض داشتند. لباس‌های پاره و کثیف که با زنجیر یا گره به هم متصل می‌شدند و همراه با اکسسوری‌های عجیب‌وغریب بودند در آن دوران یعنی در نیمه‌ی قرن ۱۹ کاملاً ضد مد بودند.
در این دوران استایل مد برای زنان شامل پیراهن‌هایی با دامن زیر زانو، اغلب با کمربند و بدون جوراب همراه با یک کلاه نسبتاً کوچک و استایل مد برای مردان کت‌وشلوارهای سه‌تکه‌ی نسبتاً گشاد و بلند همراه با جلیقه و کراوات بود. نمونه‌های استایل این دوره را می‌توانید در فیلم‌هایی مثل جاده‌ی انقلابی، جوخه‌ی گانگستر و جولی و جولیا ببینید.
لباس‌های پانک ویوین وست‌وود، لباس‌های فراجنسیتی یوجی یاماموتو، لباس‌های تو تا (Tu Ta) ارنستو میشائیلز با نام مستعار Thayaht، کت‌وشلوار زوت (Zoot suit)، تی‌شرت‌های کاترین همنت و لباس‌های کاواکوبو همگی نمونه‌هایی از استایل ضد مد هستند.
سخن پایانی
در این نوشتار به پرسش ضدِ مد چیست پرداختیم و مرور مختصری بر تعریف و تاریخچه‌ی آنتی مد داشتیم و همچنین بعضی از طراحان مشهور آنتی فشن را شناختیم. استایل ضدِ مد جدا از مد نیست و پابه‌پای مد و در واکنش به آن جریان دارد و البته در بسیاری از موارد مرز دقیقی بین این دو وجود ندارد. این نزدیکی در دنیای امروز، که پوشاک تنوع بیشتری پیدا کرده، بیش از پیش است و امروز با همان قطعیتی که درباره‌ی ضد مد بلومر وجود داشت، نمی‌توان یک لباس خاص را ضد مد دانست. بسیاری از ضد مدها به‌تدریج از سوی جامعه پذیرفته و حتی اغلب به مد تبدیل می‌شوند و به‌دنبال آن‌ها ضدِ مد یا ضد مدهای جدیدی شکل می‌گیرند.
همچنین بخوانید: بهترین ترندهای زمستان ۲۰۲۱
