نزول رتبه ایران در مقایسه با دیگر صادرکنندگان گاز طبیعی در دنیا
صادرات گاز ایران بر مدار کاهشی
ایران با تولید سالانه ۲۳۱ میلیارد مترمکعب گاز، مقام سوم را در بین کشورهای تولید کننده گاز طبیعی در اختیار خود دارد. کشور ما در سال ۲۰۴۰ سقف تولید گاز خود را به ۳۰۲ میلیارد متر مکعب می‌رساند. جالب اینجاست در همین بازه زمانی، چین تولید گاز طبیعی خود را از ۱۶۰ میلیارد مترمکعب به ۳۰۶ میلیارد مترمکعب خواهد رساند. در نتیجه این اتفاق ایران رتبه سومین تولید کننده گاز را در ۲۰ سال آینده به چین واگذار خواهد کرد و به رتبه چهارم در میان کشورهای تولید کننده گاز طبیعی تنزل خواهد یافت. به این ترتیب ایران پس از آمریکا، روسیه و چین در جایگاه چهارم قرار خواهد گرفت. از دیگر تحولاتی که در آینده بر صادرات گاز ایران اثر گذار است می‌توان به رشد تولید گاز ترکمنستان، عربستان و عراق اشاره کرد.
بر اساس پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی، میزان تقاضای گاز طبیعی جهان با متوسط رشد سالیانه ۱/۴ درصدی از ۳ هزار و ۸۵۰ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۱۸ به ۵ هزار و ۴۰۰ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۴۰ افزایش می‌یابد. از سوی دیگر آن طور که آمارها نشان می‌دهند، نرخ رشد تقاضای جهانی گاز طبیعی در فاصله‌های سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸ سالیانه ۲/۵ درصد رشد داشته است. نکته اینجاست که انتظار می‌رود در دو دهه قرن ۲۱، به رغم افزایش تقاضای گاز، نرخ رشد تقاضا کاهش یابد.
بیشترین میزان رشد تقاضای گاز طبیعی در مناطق مختلف طی دو دهه اخیر به قرار زیر است:
- آفریقا ۳/۲ درصد
- آسیا پاسیفیک ۲/۸ درصد
- خاورمیانه ۱/۹ درصد
به دلیل آلایندگی کمتر گاز طبیعی نسبت به سایر سوخت‌های فسیلی، مصرف گاز در همه بخش‌ها، روند صعودی دارد. بر مبنای آمارهای موجود، میزان تولید جهانی گاز طبیعی از ۳ هزار و ۹۰۰ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۱۸ به ۵ هزار و ۴۰۰ میلیارد مترمکعب در افق ۲۰۴۰ افزایش می‌یابد.
بر مبنای افق ۲۰۴۰ ایالات متحده اولین تولید کننده گاز طبیعی در جهان خواهد بود اما در آن سوی میدان، این روسیه است که به دلیل داشتن بالاترین سطح مازاد عرضه و ذخیره گاز طبیعی برای صادرات، تبدیل به مهم‌ترین صادرکننده گاز طبیعی جهان در افق ۲۰۴۰ خواهد شد. در این افق ایران به مانند سال ۲۰۱۸ باز هم دارنده بیشترین میزان سطح تولید گاز خاورمیانه را دارد اما به دلیل تحریم‌ها و محدودیتهای سرمایه‌گذاری، کم‌ترین نرخ رشد تولید را تجربه خواهد کرد. بر همین اساس رشد تولید گاز طبیعی توسط کشورهای ترکمنستان و آذربایجان، پتانسیل خوبی برای انجام سوآپ و ترانزیت این سوخت طبیعی از طریق ایران است که می‌تواند نقش ایران را در بازارهای جهانی گاز ارتقا بخشد.
اکنون چین توانسته تولید گاز طبیعی خود را از ۲۵ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۰۰ به بیش از ۳۰۰ میلیارد مترمکعب می‌رساند که سطح واردات گاز طبیعی این کشور را کاهش و امنیت انرژی آن را افزایش می‌دهد. در این میان پیش‌بینی‌های انجام شده دورنمای روشنی را برای تولید گاز عراق نشان می‌دهد. عراقی که در حال رساندن سطح تولیدات گاز طبیعی خود از ۹ میلیارد مترمکعب به ۱۱۱ میلیارد مترمکعب است و به نظر می‌رسد نهدیدی جدی برای صادرات گاز ایران شود.
کارشناسان در همین راستا راهکارهایی ارائه داده‌اند. این راهکارها به قرار زیر می‌باشند:
- ارتقای جایگاه گاز در بازار جهانی انرژی
- تغییر مرکز ثقل اقتصاد جهان از غرب به جنوب و شرق آسیا
- امکان صادرات گاز طبیعی به هند
- استفاده از امکان سوآپ گاز ترکمنستان و آذربایجان
- افزایش ظرفیت خدمت‌رسانی به کشتی‌های عبوری
یک نظر