دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی : سوال کن اما فضولی نکن!
دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی فیلسوف برجسته معاصر کشورمان به بررسی تفاوت میان پرسش کردن و فضولی پرداختند. استاد دینانی، این موضوع را در یکی از جلسات خود برای شاگردانشان مطرح کردند و اخیرا در پستی در حساب اینستاگرامی خودشان برای عموم مردم منتشر کردند. در ادامه موضوع را به لحن کلام خود استاد دینانی برایتان بازنشر می‌کنیم.
سوال خوب است، سوال خوب؛ خوب است نه سوال چرت‌وپرت!
این از مواردی است که باید حواستان حسابی به آن جمع باشد.
این به آن معناست که هی وراجی نکنید و آدم‌ها را سوال پیچ کنید.
مثلا به این صورت که: «چرا این کار را کردی، چرا این را پوشیدی، چرا اینجا رفتی و …؟»
اینها به تو چه مربوط است؟
مگر فضولی؟
بین سوال خوب کردن و فضول بودن، یک مرز دقیقی هست.
آدم‌هایی که هی زیاد سوال می‌کنند، فضولند.
فضولی که می‌فهمید چیست؟
سوال حسابی، به جا، به موقع و از اهلش بپرسید.
سوال هم که می‌پرسید باید ببینید، می‌تواند به سوال شما جواب دهد یا نه؟
اصلا اهلش هست یا نه؟
همین طوری اگر فقط سوال کنید که فایده‌ای ندارد.
این بدتر از سوال نکردن است.
این هم نوعی حماقت دیگر است.
سوال بهترین چیز است و سوال بد ووراجی کردن هم بدترین چیز!
باید بدانید، کی سوال کنید، از چه کسی سوال کنید و چه چیزی باید بپرسید.
زمان سوال کردن را هم حتی باید بدانید.
تمام تک‌تک این موارد را باید بدانید.
سوال کردن سخت است و شرایط دارد!
نمی‌شود که همین طوری دهانتان را باز کنید و بپرسید: «من چه بخورم، چی کار کنم، چه جوری بپوشم، چه جوری بخوابم، چه جوری بنشینم و …»
اینها به چه دردی می‌خورد؟!
می‌پرسید چی بخورم، خب هر چی می‌خواهی بخور!
سوال، یک مسئله فکری، انسانی است!
اگر خودت می‌توانی جواب بدهی، بده اما اگر نمی‌دانی به اهلش رجوع کن
قرآن کریم همین امر را به وضوح بیان می‌کند؛ آیات را درست بخوانید.
به بیان کلام خداوند در قرآن کریم: «فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکرِ إِن کنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ»
به بیان این آیه شریفه؛ اگر می‌دانی که هیچ اما اگر نمی‌دانی؛ بپرس.
آیه شریفه دارد شما رو تشویق به سوال کردن می‌کند.
قرآن کریم تاکید بر پرسیدن دارد اما از چه کسی؟
پاسخ به بیان کتاب خدا روشن است؛ از کسی بپرس که اهلش است نه از هر کسی!
اولا سوال داشته باش.
اگر بی‌سوال بودی، بدان هیچ چیز نمی‌فهمی.
اگر اصلا سوالی نداری، نفهم مطلقی.
پس خودت را امتحان کن.
حالا که سوال داری؛ دقت کن چه می‌پرسی؟
برای سوال در مورد «خوردن و پول در آوردن» هم می‌توانید بپرسید اما «پول در آوردن» هم حد خودش را دارد، اما فقط سوالات در حد «پول در آوردن» و «خوب لباس پوشیدن» و «خوب غذا خوردن» و این‌هاست یا نه؛ چیزهای دیگری هم مایه‌ی پرسش انسان هست؟
هیچ وقت از آغاز و انجام جهان سوال کردید؟
هیچ وقت سوال کردید، من کجا بودم قبل از آنکه متولد شوم؟!
هیچ وقت فکر کردید که این عالم از کجا به وجود آمده، اصلا همیشه بوده یا کی پیدا شده؟
تا به حال به چنین مواردی فکر کردید؟
جهان چیست؟
چه می‌کند؟
برای چیست؟
زندگی چیست؟
تا به حال درباره چنین مواردی سوال کرده‌اید یا فقط با این تصور پیش رفته‌اید که زندگی یعنی پول در آوردن و خوردن؟!
بچه‌ها سوالات فلسفی بیشتر از بزرگترها می‌پرسند!
بچه‌ها، فیلسوف‌تر از بزرگترها هستند.
گاه، بچه‌ها سوالاتی از پدر و مادرشان می‌پرسند که به فکر آن پدر و مادر نرسیده!
در نتیجه اصلا نمی‌توانند جوابی به بچه بدهند.
بچه‌ها پیش می‌آید که می‌پرسند، این عالم چگونه به وجود آمده، خدا چیست و …؟
بچه‌ها چنین سوالاتی دارند و پدر مادر چون سر در نمی‌آورند و بلد نیستند، پس هیچ جوابی نمی‌توانند به سوالات بنیادین بچه‌های خود بدهند و از کنار این سوالات به راحتی می‌گذرند، اما زمانی که این بچه بزرگ شد، به راحتی وارد وادی پول و مقام و قدرت و مادیات می‌شود و دیگر آن سوالاتش را فراموش می‌کند.
انسان تا پایان عمر باید پرسشگری خوب، باقی بماند و پرسش‌هایی اساسی مطرح کند.
در این صورت این جامعه فرهیخته می‌شود، تعالی پیدا می‌کند.
انسان باید زندگی کند و از معنای زندگی بپرسد.
نباید نسبت به معنا و مفهوم زندگی بی تفاوت بود و راحت از کنارش گذشت.
زندگی که فقط «خوب خوردن» و «خوب پوشیدن» محض، نیست؟
توی نوعی، می‌خوری و می‌پوشی تا زندگی کنی یا زندگی می‌کنی که بخوری و بپوشی؟
جواب چیست؟
جواب در این است که انسان پرسشگر باشد و خود را در چرخه‌ای عبث مبحوس نکند.
بیشتر بخوانید: موسیقی را عزیز بداریم، موسیقی چیز کمی نیست!
