خط ویژه چه کاربردی دارد و چرا در ساختار شهری در نظر گرفته شده است؟
پیشتر به شرح کامل ماجرای سیلی زدن علی اصغر عنابستانی، نماینده مردم سبزوار در مجلس شورای اسلامی به گوش سرباز وظیفه شناس پلیس راهور پرداختیم. با وقوع چنین اتفاقی سوالاتی برای افکار عمومی پیرامون موضوع خط ویژه در معابر شهری و اما و اگرهای استفاده از آن پیش آمده است؛ سوالاتی مانند اینکه:
- به طور تردد چه خودروهایی از خط ویژه قانونی است؟
- آیا خودروهای حامل شخصیت‌های سیاسی مجاز به عبور از خطوط ویژه هستند؟
متاسفانه کم نیستند رانندگانی که وقتی از معطلی در ترافیک و ماندن در گره‌های ترافیک خسته می‌شوند، برای فرار از آن از خطوط ویژه برای عبور و مرور استفاده می‌کنند و مردم و قانون را پشت سر می‌گذارند؛ بدون توجه به اینکه این خطوط برای چه امری طراحی شده‌اند. آنچنان که در نص قانون راهنمایی و رانندگی به صراحت آمده، برای عبور و مرور از خطوط ویژه باید مجوز لازم را داشته باشید؛ بر همین اساس تردد غیرمجاز خودروها و موتورسیکلت‌ها از این مسیرها تخلف محسوب می‌شود و پلیس راهنمایی و رانندگی طبق قانون نسبت به جریمه و حتی توقف خودروی متخلفان می‌تواند اقدام کند.
اسفند ماه سال ۹۴، سردار سید تیمور حسینی، رئیس پلیس وقت راهور تهران بزرگ گفته بود هیچ مجوزی به هیچ یک از نمایندگان مجلس برای تردد در خطوط ویژه داده نشده است. این در حالی است که سه سال بعد، یک نماینده مجلس از وجود نامه محرمانه‌ای خبر داد که در آن از جانب معاونت اجرایی مجلس اعلام شده بود امکان بهره‌مندی نمایندگان از مجوز تردد در خطوط ویژه سطح شهر تهران فراهم شده است.
به گفته پلیس راهور تهران بزرگ اتوبوس‌های درون شهری، خودروهای امدادی و انتظامی از جمله اورژانس، پلیس و آتش‌نشانی آن هم در حین انجام ماموریت خود، مجوز دارند تا برای تسریع در انجام ماموریت از خطوط ویژه تردد استفاده کنند. علاوه بر این خودروی سفیران کشورهای خارجی در صورت داشتن پرچم و نشان کشورها حق تردد از خطوط ویژه BRT را دارند.
دستورالعمل روشنی نیز به منظور امکان تردد برخی شخصیت‌ها و مقامات در شرایط خاص از این خطوط ویژه صادر شده است. طبق اعلام پلیس راهور استفاده وسایل نقلیه غیرمجاز از خطوط ویژه در کلانشهرها ۸۰ هزار تومان و در سایر شهرها ۶۰ هزار تومان جریمه برای رانندگان متخلف در پی دارد.
حال سوال اینجاست که خطوط ویژه که در سال‌های اخیر برای تردد اتوبوس‌های BRT در ایران جا افتاده از چه سالی راه اندازی شدند؟
سامانه اتوبوس تندرو تهران یا همان BRT، اولین سامانه اتوبوس تندرو در ایران است. نخستین خط از خطوط سامانه اتوبوس تندرو در سال ۱۳۸۶ راه اندازی شد. این خط سامانه، فاصله میان سه راه تهرانپارس در شرق پایتخت تا میدان آزادی در بخش غربی را طی می‌کند. خوب است بدانید سامانه اتوبوس تندروی تبریز پس از تهران دومین سامانه اتوبوس از این دست در کشور است. مسیر این سامانه که در ابتدا حد فاصل میدان راه آهن در غرب تبریز تا چهارراه آبرسان در شراق تبریز بود، شهریور ماه سال ۱۳۸۷ راه اندازی شد.
یکی از ویژگی‌های بارز و شاخص یک سامانه اتوبوس تندرو این است که به آن خطی اختصاصی تعلق بگیرد تا فارغ از ترافیک شهری بتواند به فعالیت خود ادامه دهد. این کار باعث می‌شود هم سرعت اتوبوس‌ها افزایش پیدا کند و هم خطر تصادف با وجود اینکه سرعت در این مسیر افزایش یافته، کاهش بیابد اما تردد سایر خودروها یا موتورسیکلت‌ها در خطوط ویژه همواره یکی از معضلات سامانه اتوبوس‌های تندروی درون شهری بوده است.
حالا و با ماجرای ورود بدون مجوز عنابستانی به خط ویژه و تخطی از قانون، تعابیر مختلفی از این قانون صورت گرفته است و آن تعبیر این است که قوه مقننه باید از قانون حراست کند نه اینکه قانون گذار خود بی‌قانونی کند و در آخر طلبکار هم باشد!
