در سال‌های گذشته دو خبر مشابه با موضوع خشونت علیه پزشکان منتشر شد که سر و صدای زیادی به‌پا کرد. نخستین خبر منتشر شده در رابطه با شلیک به یک پزشک در ایذه خوزستان و دومین خبر، شلیک به پزشک میانه‌ای در آذربایجان شرقی بود.
در زمینه خشونت علیه پزشکان تحقیقات وسیع و گسترده‌ای انجام نشد، اما می‌توان به یکی از تحقیقاتی که در ۱۰ سال گذشته توسط یک پزشک و جامعه‌شناس انجام‌شده اشاره کرد. طبق این تحقیقات مشخص شد که حدود ۸۰ درصد پزشکان در دوران اشتغال خود مورد خشونت کلامی قرار گرفته‌اند. اما ریشه این خشونت کجاست؟ چه کسی یا کسانی مسئول آن هستند؟ آیا راهی برای کاهش میزان خشونت علیه پزشکان خوب هست؟
بررسی دو شلیک و خشونت علیه پزشکان خوب
در دی ماه دو سال پیش که خبر شلیک به یک پزشک در ایذه به تیتر اول وب‌سایت‌های خبری تبدیل شد. طبق فیلم منتشرشده از این حادثه، ضارب با پوشش زنانه و به عنوان یک بیمار وارد مطب پزشک می‌شود. سپس یکی از بیماران را مجروح می‌کند و متواری می‌شود. بیماران و مصدومان بلافاصله به بیمارستانی در اهواز منتقل می‌شوند. پس از گذشت دو هفته از این حادثه، نیروی انتظامی عوامل این حمله را شناسایی کرده و دستگیر می‌کنند.
خبر دوم در رابطه با شلیک به پزشک میانه‌ای است. تقریباً نزدیک به ساعت ۹ شب بود که صدای شلیک گلوله در یکی از محله‌های شهرستان میانه شنیده می‌شود. چند دقیقه بعد از شلیک، مردم پزشک خوشنام شهر را دیدند که غرق در خون روی زمین افتاده است. طبق تحقیقات صورت‌گرفته در این حادثه مشخص شد که فرد مسلح، مقابل کلینیک کمین کرده و زمانی که پزشک از کلینیک خارج شده با اسلحه شکاری آن را مورد حمله قرار می‌دهد.
با تلاش شاهدان حاضر در زمان شلیک، پزشک به بیمارستان میانه منتقل شد. به دلیل شدت جراحات وارد شده و اصابت ساچمه‌های تفنگ شکاری به سر و صورتش بلافاصله تحت درمان قرار گرفت.
این دو داستان مشابه یکدیگر هستند، آیا می‌توان گفت که خشونت علیه پزشکان در جامعه در حال افزایش است؟
طبق صحبت‌های پزشک و جامعه‌شناس سیمین کاظمی: طبق تحقیقاتی که در ۱۰ سال گذشته انجام شد حدود ۲۰ درصد پزشکان دچار خشونت فیزیکی و ۸۰ درصد آنها خشونت کلامی شدند.
مسئول ضعف و کم و کاستی، نظام آموزش پزشکی است
سیمین کاظمی عنوان کرد: در رابطه با خشونت علیه پزشکان خوب، نمی‌توان قربانی این خشونت را مورد سرزنش قرار داد. این کار تنها خشونت را توجیه کرده و به عاملان آن میدان بیشتری داده می‌شود تا این خشونت را تشدید کنند. در نظام سلامت کشور کم و کاستی‌های بسیاری وجود دارد، خشم و عصبانیت پرستاران و پزشکان هم در مواقع بسیاری به دلیل همین کم و کاستی‌هاست.
اگر ضعف و کاستی وجود داشته باشد، مسئولیت آن ابتدا با نظام پزشکی بوده سپس به عهده پزشک است. پزشک همواره باید سعی کند تا با امکانات موجود کار کند. این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده آن باشد که پزشک همیشه به نتیجه ایده‌آل نمی‌رسد. پزشک باید تمام دانش و مهارت خود را به‌کار بگیرد تا مرتکب قصور و کوتاهی نشود. در صورتی‌که مشخص شود پزشک کوتاهی کرده، بیمار می‌تواند به‌صورت قانونی از او شکایت کند.
آیا پزشکان در این نوع خشونت مقصر هستند؟
خطاهای پزشکی، دریافت رشوه، استفاده نکردن از کارت خوان در مطب و… از مسائلی است که می‌تواند موجب خشونت بین بیمار و پزشک شود. استاندار فارس در جلسه‌ای که با کارگران داشت عنوان کرد که هیچ یک از پزشکان در بخش دولتی و خصوصی، حق دریافت هزینه‌ای بیشتر از تعرفه پزشکی را ندارند.
وی افزود: هزینه عمل جراحی قلب باز در بخش خصوصی حدود ۱۲ میلیون تومان است در حالی که برخی پزشکان برای انجام این عمل نزدیک به ۹۰ میلیون تومان دریافت می‌کنند. این اختلاف قیمت بی‌دلیل است و نباید پزشکی چندین برابر تعرفه دریافت کند. تصور غلط مردم آن است که برخی پزشکان دستانی شفابخش دارند، به همین دلیل خانه و زندگی خود را می‌فروشند تا آن پزشک بیمارشان را جراحی کند.
آیا تصویر پزشکان خوب در جامعه، مطابق واقعیت است؟
با توجه به صحبت‌های سیمین کاظمی: عدم دسترسی عادلانه به خدمات سلامت در ایران باعث‌شده تا نارضایتی و چالش بین پزشکان و پرستاران با مراجعه‌کنندگان بیشتر شود. بدین ترتیب مراجعان ناراضی به جای این‌که از طریق قانونی این قصور و اشتباه را پیگیری کنند، دست به خشونت می‌زنند. این خشونت موجب آسیب‌زدن به کادر درمان و خشونت فیزیکی علیه آنها می‌شود.
این تصویر شکل گرفته از پزشکان در ذهن مردم و جامعه، تصویر واقعی نیست. بیشتر افراد پزشکان را قشر مرفه جامعه می‌دانند که درد و بیماری مردم برای آنها ارزشی ندارد و تنها به فکر جیب خود هستند. این طرز فکر در مورد برخی از پزشکان صحیح است. واقعیت آن است که بیشتر پزشکان عمومی، حقوق و مزایایی بسیار کمتر از کارمندان دولت دارند. رزیدنت‌ها، حقوق بسیار کمی دارند و با سختی امرار معاش می‌کنند.
آیا خشونت علیه پزشکان، موجب دلسردی دانشجویان پزشکی شده است؟
این جامعه‌شناس در انتها تأکید کرد که جامعه پزشکی مانند هر بخش دیگری عاری از خطا و اشتباه نیست. بهتر است در زمان چنین اتفاقاتی تمام ابعاد مسئله را بررسی کنید. نباید یک طرف را مقصر بدانید. عدم بررسی به موقع باعث‌شده تا بیشتر پزشکان خوب، دانشجویان رشته پزشکی به دنبال مهاجرت باشند.
با وضع قانون جدید در جامعه پزشکی و تصمیمات سخت‌گیرانه‌تر در رابطه با قصور و کوتاهی پزشکان، خشونت علیه پزشکان و… می‌توان موجب کاهش خشونت علیه این قشر زحمت‌کش جامعه و مدافعان سلامت شد.
