روز گذشته محمود کیانوش شاعر، نویسنده، مترجم و منتقد ادبی در بیمارستانی در شمال لندن درگذشت. او هنگام فوت ۸۶ سال داشت، اما در طی عمرش ده‌ها اثر از خود بر جای گذاشت. محمود کیانوش سهمی برای خود در ادبیات ایران کسب کرد، سهمی که قطعاً بیش از آن که برای خود او سود داشته باشد برای اهالی ادبیات ایران سود داشت.
بیوگرافی محمود کیانوش
محمود کیانوش ۱۲ شهریورماه ۱۳۱۳ در مشهد به دنیا آمد. از همان سال‌های نخست زندگی به ادبیات، شعر و داستان کوتاه روی آورد. در این راه از خود استعداد نشان داد، به حدی که معلم‌اش بارها تأکید کرد که همین راه را ادامه دهد. او راه را ادامه داد و در همان اوایل راه در مسابقه‌ی داستاننویسی دانش‌آموزان کشور رتبه‌ی نخست را از آنِ خود کرد.
دبیرستان را که تمام کرد به دانش‌سرای مقدماتی وارد شد و بعد از آن هم مشغول مدیریت مدارس در روستاها شد. از همان زمان به سرودن شعر روی آورد؛ اما شعرهای او متفاوت بودند. او از نخستین کسانی بود که شعر منثورِ آهنگی سرود. نخستین مجموعه‌ی شعرش را در نیمه‌های دهه‌ی ۳۰ با عنوان «شکوفه‌ی حیرت» منتشر کرد. پس از آن وارد حرفه‌ی ترجمه شد. او از دانشگاه تهران لیسانس ادبیات انگلیسی دریافت کرد و نخستین ترجمه‌اش را که کتابی از جان اشتاین بک بود روانه‌ی بازار کرد. پس از آن وارد مجله‌ی سخن شد و سردبیر این مجله شد. به این ترتیب، او افزون بر سرودن شعر، نوشتن داستان، ترجمه‌ی کتاب، به تجربه‌ی روزنامه‌نگاری و سردبیری هم نائل شد.
قابل‌ذکر است که همسر محمود کیانوش نیز همچون او نویسنده و مترجم بود. پری منصوری نیز کتاب‌های زیادی به فارسی ترجمه کرده و متأسفانه او هم اوایل سال ۱۳۹۹ درگذشت و به این ترتیب محمود کیانوش نتوانست حتی یک سال بدون همسرش زندگی کند.
آثار محمود کیانوش
چنان‌که گفته شد، او هم در شعر، هم در داستان و هم در ترجمه دست داشت و طبیعی است که شمار آثار او زیاد باشد؛ با این حال ما در ادامه شناخته‌شده‌ترین آثار محمود کیانوش را فهرست می‌کنیم:
- شبستان (۱۳۴۰) (یک شعر بلند)
- ساده و غمناک (۱۳۴۱) (مجموعهٔ شعر)
- شکوفهٔ حیرت (۱۳۴۳) (مجموعهٔ شعر)
- شباویز (۱۳۴۴) (یک شعر بلند)
- ماه و ماهی در چشمهٔ باد (۱۳۴۷) (مجموعهٔ شعر)
- آب‌های خسته (۱۳۴۹) (مجموعهٔ شعر)
- قصیده‌ای برای همه (۱۳۴۹) (یک شعر بلند)
- از پنجرهٔ تاج‌محلّ (۱۳۵۰) (مجموعهٔ شعر، با نام مستعار پرادیپ اوما شانکار)
- به انسان، امّا برای خرخاکی‌ها، یونجه‌ها، و کلاغ‌ها (۱۳۵۱) (مجموعهٔ شعر)
- در خرگاه شب (۱۳۵۳) (مجموعهٔ غزل، هر غزل با حاشیه‌ای مشروح. این کتاب ابتدا به مرور در هفته‌نامهٔ «نیمروز» در لندن انتشار یافت)
- من مردم هستم (۱۳۵۷) (یک شعر بلند)
- کتاب دوستی (۱۳۶۷) (مجموعهٔ شعر)
- کجاست آن صدا؟ (۱۳۷۰) (یک شعر بلند)
- ناگهان انسان و زمینش (۱۳۸۱) (یک شعر بلند)
- با نگاهی دیگر (۱۳۸۹) (مجموعهٔ رباعی‌ها)
- ای آفتاب ایران (۱۳۹۲) (مجموعهٔ شعر)
- پرنده‌ها و انسان (مجموعهٔ شعر، این کتاب ترجمهٔ فارسی «Of Birds and Men» است که در لندن منتشر شده بود. ترجمهٔ فارسی در سوئد انتشار یافت)
- مرد گرفتار، تهران: سازمان کتاب‌های جیبی، ۱۳۴۳؛ تجدید چاپ، تهران: انتشارات فرهنگ جاوید، به‌زودی.
- برف و خون (با اسم مستعار دیگنو دِه آلابنتزا)، تهران: آگاه، ۱۳۵۶.
- حرف و سکوت، تهران: فاروس، ۱۳۵۸؛ تجدید چاپ، تهران: فرهنگ جاوید، ۱۳۹۹.
- غوّاص و ماهی، تهران: ش‍ب‍اه‍ن‍گ، ۱۳۶۸؛ تجدید چاپ، تهران: فرهنگ جاوید، به‌زودی.
- در آفاق نفس، تهران: س‍روش، ۱۳۸۲.
- باغی در کویر، تهران: آفرینش، ۱۳۸۶.
- این آقا کی باشند؟، تهران: مروارید، ۱۳۸۹.
- اسم نمی‌خواهد (حدیث نفس)، تهران: فرهنگ جاوید، به‌زودی.
- آی، زندگی!، تهران: فرهنگ جاوید، ۱۳۹۹.
- سفر شک و سؤال، تهران: فرهنگ جاوید، به‌زودی.
- داستان کوتاه
- غصّه‌ای و قصّه‌ای، تهران: سازمان کتاب‌های پرنده آبی، ۱۳۴۴؛ تجدید چاپ، تهران: فرهنگ جاوید، به‌زودی.
- در آن‌جا هیچ‌کس نبود، تهران: زوار، ۱۳۴۵.
- آینه‌های سیاه، تهران: انتشارت نیل، ۱۳۴۹.
- و بلا آمد و شفا آمد، تهران: بی‌نا، ۱۳۵۲.
- در طاس لغزنده، تهران: آب‍ان‍گ‍اه، ۱۳۷۹.
- از خون سیاوش، تهران: قطره، ۱۳۸۴.
- علامت سؤال، تهران: قطره، ۱۳۸۸.
- رمان و داستان کوتاه برای کودک و نوجوان
- آدم یا روباه (رمان)، تهران: بی‌نا، ۱۳۴۸.
- از بالای پلهٔ چهلم (مجموعهٔ داستان کوتاه)، تهران: اندیشه، ۱۳۵۶.
- دهکدهٔ نو (مجموعهٔ داستان کوتاه)، تهران: اشرفی، ۱۳۵۷.
- از کیکاووس تا کیخسرو (بازنویسی سه داستان سهراب، سیاوش، و فرود از شاهنامهٔ فردوسی)، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
- حمّامی‌ها و آب‌انباری‌ها، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
- خودنویس آبی و گل سرخ (رمان)، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، ۱۳۹۲.
- بررسی شعر و نثر فارسی معاصر (مجموعه مقالات)، تهران: مانی، ۱۳۵۳.
- ق‍دم‍ا و ن‍ق‍د ادبی، تهران: رز، ۱۳۵۴.
- ن‍ظم، ف‍ض‍ی‍ل‍ت و زی‍ب‍ای‍ی (ت‍أم‍لات‍ی در ه‍ن‍ر و ادبیات)، تهران: آگاه، ۱۳۶۹.
- زن و عشق در دنیای صادق هدایت و نقدی تحلیلی و تطبیقی بر بوف کور، لوس آنجلس: شرکت کتاب، ۱۳۸۲؛ تهران: فرهنگ جاوید، به‌زودی.
- بردار این‌ها را بنویس، آقا!، تهران: فرهنگ جاوید، ۱۳۹۹.
- شعر فارسی در غربت
ترجمه‌ها
- به خدای ناشناخته، جان استاین‌بک، تهران: آبشار، ۱۳۳۶.
- زن‍ی که گ‍ری‍خ‍ت، دی. اچ. لارنس، تهران: آبشار، ۱۳۳۷.
- س‍رزم‍ی‍ن و مردم ژاپ‍ن، ژوزف‍ی‍ن وان، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۲.
- سیر روز در شب، یوجین اونیل، سازمان کتاب‌های پرنده آبی، ۱۳۴۴؛ چاپ دوم: تهران: اشرفی، ۱۳۵۷؛ چاپ سوم، تهران: فرهنگ جاوید، به‌زودی.
- پ‍روان‍ه‌ه‍ای س‍پی‍د: چهل‌وچهار اثر از بیست‌وسه نویسنده بزرگ جهان، تهران: آذر، ۱۳۴۵.
- عشق در م‍ی‍ان ک‍وم‍ه‌ه‍ای ی‍ون‍ج‍ه، دی.اچ. لارنس، تهران: اشرفی، ۱۳۴۵.
- م‍ال‍ون م‍ی‌م‍ی‍رد، ساموئل بکت، نیل، ۱۳۴۷؛ تجدید چاپ، تهران: فرهنگ جاوید، ۱۳۹۹.
- خانه برناردا آلبا، فدریکو گارسیا لورکا، تهران: نیل، ۱۳۴۸؛ چاپ دوم: تهران: اف‍راز، ۱۳۸۵؛ چاپ سوم: تهران: قطره، ۱۳۸۸.
- داستان یک پولی، برتولت برشت، ترجمه هوشنگ پیرنظر، ترجمه اشعار از محمود کیانوش، تهران: نیل، ۱۳۴۹؛ تجدید چاپ، تهران: فرهنگ جاوید، به‌زودی.
- آن‌ها زنده‌اند، آثول فوگارد، تهران: بی‌نا، ۱۳۵۰، تجدید چاپ، تهران: قطره، ۱۳۸۸.
- میمون گلی کوچولو، کارلو کلودی، اندیشه، ۱۳۵۰.
- ب‍چ‍ه‌ه‍ای ع‍م‍وت‍ام، ریچارد رایت، نیل، ۱۳۵۱.
- در انتظار بربرها، کنستانتین کاوافی، تهران: انتشارات زمان، ۱۳۵۱.
- بازگشت به زادب‍وم، امه سزر، تهران: آگاه، ۱۳۵۴.
- سلام و خداحافظ، آثول فوگارد، تهران: بی‌نا، ۱۳۵۵؛ تجدید چاپ: تهران: قطره، ۱۳۸۸.
- برف و خون، دی‍گ‍ن‍وه آل‍اب‍ان‍ت‍زا، تهران: آگاه، ۱۳۵۶.
- سی‌زوئه بانسی مرده‌است، آثول فوگارد، تهران: بنگاه نشر اندیشه، ۱۳۵۶؛ چاپ دوم: تهران: قطره، ۱۳۸۸.
- جلاد، پر لاگرکویست، تهران: آگاه، ۱۳۵۷؛ تجدید چاپ، تهران: فرهنگ جاوید، به‌زودی.
- ه‍اوائ‍ی: گ‍وه‍ر اق‍ی‍ان‍وس آرام، اسکار لوئیس، تهران: شرکت انتشارات ع‍ل‍م‍ی و ف‍ره‍ن‍گ‍ی، ۱۳۷۳.
- خ‍ن‍ده ن‍ی‍ش‍ت‍ر: داس‍ت‍ان‌ه‍ای طن‍زآم‍ی‍ز از ن‍وی‍س‍ن‍دگ‍ان جهان (گزیده و ترجمه)، تهران: زلال، ۱۳۷۴.
- شعر به. شعر: اش‍ع‍اری از ش‍اع‍ران جهان (گردآوری)، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، ۱۳۸۰.
- مرگ و دختر، آریل دورفمن، تهران: فرهنگ جاوید، ۱۳۹۷.
