برقراری ارتباطی درست و کارآمد با دیگران یکی از مهم‌ترین فاکتورهای رسیدن به موفقیت است. یکی از بهترین روش‌ها جهت ارتباط با دیگران، ارتباط کلامی است. افراد موفق از ارتباط کلامی خوبی با دیگران برخوردار اند. در واقع، ارتباط کلامی با دیگران چنان می‌تواند مفید باشد که نام مهارت را بر آن نهاده‌اند. مهارت کلامی، نه آن که امری ذاتی و فطری باشد، بلکه امری اکتسابی و تجربی است. در واقع، مهارت کلامی، که بهتر است بگوییم مهارت‌های کلامی، امری پیشینی نیست و می‌توان از طریق آموزش با آن آشنا شد. ما در اینجا چند روش کارآمد جهت بهبود مهارت‌های کلامی معرفی می‌کنیم و این امید را داریم که شما با به‌کارگیری این روش‌ها بتوانید مهارت‌های کلامی خود را افزایش داده و از آن‌ها جهت رسیدن به موفقیت و ردِ تمامی موانع استفاده کنید. این نکته را به یاد داشته باشید که فرض ما در معرفی این راه‌ها به شما جهت افزایش مهارت‌های کلامی این است که استفاده از مهارت‌های کلامی امری ذاتی نیست. ما معتقدیم این فرض درست است. امیدواریم شما نیز چنین فرضی را درست بینگارید.
راه‌های افزایش مهارت‌های کلامی
۱- از بیان کلمات غیر ضروری در مکالمات خود اجتناب کنید
اگر به سخنان اطرافیان خود دقت کنید، درمی‌یابید که حین سخن گفتن از کلمات غیر ضروری زیادی استفاده می‌کنند. مثلاً کلمات «به اصطلاح»، «میگم…»، «خب..»، »«به قول معروف…» و … از جمله کلماتی هستند که یک جمله بدون آن‌ها می‌تواند واضح‌تر، کاربردی‌تر و کوتاه‌تر شود. استفاده از اینگونه کلمات نشان از آن دارد که فرد پیش از گفتن جمله‌ی خود آن‌چنان به آن فکر نکرده است. پس بهتر است از اینگونه کلمات استفاده نکنید. بهترین روشی که می‌توانید با استفاده از آن از اینگونه کلمات دوری کنید، تمرین مداوم است. مغز شما به مروز زمان و با تمرین زیاد عادت می‌کند که از اینگونه کلمات استفاده نکند.
۲- شنونده را مدنظر داشته باشید
یکی از بهترین مهارت‌های کلامی این است که شما بدانید برای چه کس یا کسانی صحبت می‌کنید. جایگاه مخاطب، هوش، سن، نسبت مخاطب با شما و موارد از این قبیل باید نقش زیادی در نحوه‌ی صحبت‌کردن شما داشته باشند.
به عبارت ساده‌تر، باید صحبت کردن شما با مدیرعامل شرکت تفاوت بسیاری با صحبت شما با مادرتان داشته باشد. این دو ممکن است از لحاظ سطح آگاهی، سن، نسبت و سایر موارد با یکدیگر تفاوت‌های اساسی داشته باشند. پس اگر شما از مهارت‌های کلامی خوبی برخوردار باشید، باید بدانید با هر یک از آن‌ها چگونه صحبت کنید. منظور از چگونه‌صحبت‌کردن این است که باید بدانید از چه واژگانی استفاده کنید، با چه لحنی صحبت کنید و تا چه حد جمله‌ها را کوتاه یا بلند ادا نمایید.
۳- شنونده‌ی خوبی باشید
یکی از بهترین کارها جهت شنونده‌کردن دیگران این است که خود شما شنونده‌ی خوبی باشید. در اغلب موارد اگر شما به سخنان مخاطب خود خوب گوش دهید و این احساس را به او القا کنید که شنونده‌ی خوبی برای سخنان او هستید و تمامی حواستان به فحوای سخنان او جمع شده، او را خواه‌ناخواه ملزم کرده‌اید که همین کار را در قبال سخن‌گفتن شما انجام دهد. در واقع شنونده‌ی خوبی بودن بیش از آن‌که برای مخاطب شما سود داشته باشد، برای شما سود خواهد داشت.
۴- با خود مهربان باشید
تعداد افرادی که پیش از سخن‌گفتن در یک جمع دستپاچه می‌شوند کم نیست. این افراد در اغلب موارد در ذهن خود رفتار دیگران را هنگام سخن گفتن او مجسم می‌کنند و به این ترتیب دچار اضطراب و دستپاچگی می‌شوند. اگر شما نیز جزو این دسته از افراد هستید، بهتر است بدانید که در اکثر قریب به اتفاق موارد، دیگران شما را با آن سختگیری‌ای که شما نسبت به خودتان دارید، نمی‌نگرند. در واقع، معیارهای شما برای خود شما بسیار سختگیرانه است و دیگران با چنین نگاهی به شما و طرز صحبت شما نگاه نمی‌کنند.
۵- بنویسید
نوشتن نقش بسیاری زیادی در طریقه‌ی سخن‌گفتن‌مان دارد. البته که هر انسانی، خصوصاً در این عصر، پیامک، ایمیل، مسیج و … می‌نویسد، اما منظور از نوشتن در اینجا نوشتن پیامک و … نیست. منظور این است که یک متن را روی کاغذ بیاورید و پس از آن به اصلاح یا به اصطلاح ویرایش آن بپردازید.
برای این کار، یک متن طولانی بنویسید و پس از آن متن را مطالعه کنید. سپس ببینید آیا توانایی خلاصه‌کردن آن متن را دارید؟ ببینید آیا آن متن منظور شما را به طرزی رسا و بی‌ابهام می‌رساند؟ ببینید آیا آن متن می‌تواند مخاطب شما را قانع سازد؟ پس از این به دنبال حذف لغات غیر ضروری، استفاده از واژگان بهتر، بهره‌بردن از جملات قانع‌کننده‌تر و … باشید.
با تمرین مداوم و مکرر می‌توانید از این روش جهت بهبود مهارت‌های کلامی خود بهره ببرید.
۶- مطالعه داشته باشید
مطالعه نقش زیادی در افزایش مهارت‌های کلامی دارد. یک فایده‌ی غیرقابل‌انکار مطالعه، آشنا شدن با لغات جدید است. هر متن ممکن است لغات جدیدی برای شما به همراه داشته باشد.
بنابراین مطالعه‌ی روزنامه‌ها، مجلات، شعر، رمان، کتاب‌های روانشناسی و …، می‌تواند در بهبود مهارت‌های کلامی شما نقش زیادی داشته باشد.
اگر با دوست خود همزمان مطالعه داشته باشید و هر دوی شما هر بخش را در مدت‌زمانی مشخص با صدای بلند بخوانید نیز می‌توانید در بهبود مهارت‌های کلامی خود گام بزرگی بردارید. دقت کنید که وجود یک انسانِ دیگر در برابر شما هنگام تمرین مهارت‌های کلامی بسیار مثمر ثمر است. حال اگر این انسانِ دیگر یک دوست خوب و صمیمی باشد می‌توان گفت نتیجه دوچندان خواهد بود.
۷- لغت‌نامه داشته باشید
داشتن یک لغت‌نامه و مطالعه‌ی آن یعنی آشنا شدن با کلمات گوناگون به همراه مترادف و متضاد آن‌ها. اگر دایره‌ی واژگان شما وسیع‌تر باشد، به‌هنگام صحبت‌کردن اعتمادبه‌نفس بیشتری خواهید داشت. کلمات، ابزار صحبت‌کردن هستند و بدیهی است که هر چه ابزار بیشتری در اختیار داشته باشید، محصول بهتری نیز خواهید داشت. بنابراین در اغلب موارد کسانی که دایره‌ی واژگان وسیع‌تری دارند، بهتر از دیگران صحبت می‌کنند و سریع‌تر می‌توانند مخاطب یا مخاطبان خود را قانع سازند.
۸- حوصله‌سربر نباشید
هنگام صحبت‌کردن باید بدانید که از کدام واژگان، کدام لحن و به چه اندازه باید سخن بگویید. این یک امر بدیهی است که به قول معروف روده‌درازی‌کردن می‌تواند باعث سر رفتن حوصله‌ی مخاطب شود. باید تا می‌توانید مختصر و در عین حال مفید صحبت کنید. باید شنونده را پای صحبت‌های خود میخکوب کنید و نه آن‌که کاری کنید شنونده در ذهن خود خواهان پایان یافتنِ سخن گفتن شما باشد.
۹- با خودتان صحبت کنید
از این تیتر تعجب نکنید. صحبت کردن با خود یکی از بهترین راه‌ها جهت رفع نقایص صحبت‌کردن و بهبود مهارت‌های کلامی است. شما می‌توانید همزمان هم نقش گوینده را ایفا کنید و هم شنونده. برای این کار می‌توانید روبه‌روی آینه بایستید و با خود صحبت کنید. گمان کنید فردِ درونِ آینه فرد دیگری است. او را به عنوان یک انسانِ عینی در نظر بگیرید و با رعایت مهارت‌های کلامی با او صحبت کنید. شما می‌توانید از این طریق نه‌تنها به نوع صحبت‌کردن خود، بلکه به میمیک صورت خود هنگام صحبت نیز دقت کنید و آن را بهبود بخشید.
راهی دیگر که برای این کار وجود دارد، ضبط‌کردن صدا و گوش‌دادن به آن است. شما می‌توانید صدای خود را ضبط کنید و بارها و بارها سخنان ضبط‌شده‌ی خود را گوش دهید تا بتوانید نقاط ضعف آن‌ها را برطرف کنید.
۱۰- استرس نداشته باشید
ممکن است با بسیاری از مهارت‌های کلامی آشنا باشید ولی نتوانید از آن‌ها استفاده کنید. مهم‌ترین علت این امر، داشتن استرس است. هنگام صحبت‌کردن اگر مضطرب و نگران باشید، بسیاری از مهارت‌های خود را از دست می‌دهید و نمی‌توانید بر روی سخنان خود آن‌چنان که باید و شاید تمرکز، کنترل و تسلط داشته باشید.
سعی کنید هنگام صحبت کردن در لحظه‌ی حال باشید و به گذشته یا آینده فکر نکنید. دیگران را رقبای سرسخت خود نپندارید. اگر پیش از سخن‌گفتن، سخنان خود را بارها در ذهن مرور کنید احتمالاً تسلط بیشتری هنگام سخن گفتن روی کلمات و جملات خود خواهید داشت. همچنین همواره به خود احساس مثبت بدهید. از کلمات و جملاتی که بار مثبت دارند استفاده کنید.
علاوه بر این موارد، می‌توانید از روش‌های زیر جهت کاهش استرس هنگام صحبت کردن استفاده کنید:
- پیش از سخن گفتن، آب بنوشید.
- از تمرینات آرام سازی ذهن استفاده کنید.
- سه بار نفس عمیق بکشید.
نتیجه گیری
با توجه به آن‌چه که گفته شد، می‌توان نتیجه گرفت که صحبت‌کردن شما اگر با مهارت‌های کلامی همراه باشد می‌تواند نقش بسیاری زیادی در موفقیت شما ایفا کند. انسانی که از مهارت‌های کلامی برخوردار است بهتر از دیگران می‌تواند با مردم، همکاران، مدیران و … ارتباط برقرار کند و از این طریق، مسیر موفقیت خود را هموارتر گرداند. عدم استفاده از کلمات غیر ضروری، نداشتن استرس و اضطراب حین سخن گفتن، با خود صحبت کردن، شنونده‌ی خوبی بودن و همچنین مخاطب خود را شناختن از جمله مهم‌ترین مواردی هستند که می‌توانند به شما جهت بهبود مهارت‌های کلامی و داشتن یک سخنرانی خوب کمک کنند.
همچنین بخوانید: ویژگی‌های افراد کاریزماتیک
