بازار کارا در اصل به بازاری گفته می‌شود که در آن اطلاعات به سرعت می‌توانند بر قیمت سهام تاثیر بگذارند. به نوعی کارکرد بازار کارا به این شکل است که تمام سرمایه‌گذاران به اطلاعات یکسان و مشابهی دسترسی دارند پس به زبان ساده‌تر بازار کارا به بازاری گفته می‌شود که اطلاعات موجود در آن نقش مهمی داشته و به نوعی عامل مهم در هدایت و تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران خواهد بود. یکی از الزامات و اصول اساسی در فرآیند بازار کارا این است که بازار مدنظر باید بزرگ و دارای پتانسیل نقد شوندگی زیادی باشد. در بازار کارا امکان استفاده از قیمت‌های دیروز برای قیمت امروز نیست همچنین اطلاعاتی که دیروز منتشر شده است دیگر برای امروز کارایی نخواهند داشت. زمانی که در یک بازار کارایی مدنظر ایجاد شود، سرمایه‌گذاران فقط با خرید سهام ریسکی قادر هستند که به سودهای تند و سریع دست پیدا کنند. به منظور آشنایی بیشتر با فرآیند و چهارچوب‌های بازار کارا در این مقاله با ما همراه باشید. همچنین در این مقاله خواهید خواند:
· انواع کارایی در بازارهای مالی
· بررسی لایه‌های مختلف بازارهای کارای اطلاعاتی
· بررسی کارایی بازار از نظر مدیران مالی و سرمایه‌گذاران
انواع کارایی موجود در بازارهای مالی
کارایی تخصیص (تخصیص بهینه سرمایه): معمولاً در بازارهای با کارایی، تخصیص منابع به برترین و کارامدترین و سودده‌ترین فرآیند‌های سرمایه‌گذاری داده می‌شود و از سرمایه‌ها به بهینه‌ترین حالت ممکن بهره‌برداری خواهد شد. از سرمایه‌هایی که عاید می‌شود معمولاً در پروژه‌ها و شرکت‌هایی که در اقتصاد کشور تأثیرگذارند استفاده می‌شود.
کارایی عملیاتی (تسریع در پروسه نقد شوندگی): از اصطلاح عملیاتی بودن بازار به این منظور استفاده می‌شود که در اصل معاملات و فعالیت‌های مرسوم در بازار با سرعت بالاتری انجام شده و از نظر هزینه در پایین‌ترین حالت خود قرار گرفته باشند. این پروسه به نوعی منجر به افزایش سرعت نقد شوندگی در بازار خواهد شد.
کارایی اطلاعاتی (تعیین قیمت اوراق بهادار): در صورتی که به اندازه کافی اطلاعات در بازار وجود داشته باشد و این حجم از اطلاعات بر قیمت‌ها اثرگذار باشد، به این بازار کارا گفته خواهد شد. در این بازار قیمت سهام به قیمت ارزش ذاتی خود نزدیک بوده و تفاوت زیادی بین آن‌ها وجود نخواهد داشت. در این بازار اطلاعات از اهمیت خاصی برخوردار هستند و در جایگاه حساسی جای دارند. اگر اطلاعات جدیدی به اطلاع عموم برسد، قیمت‌ها متناسب با اطلاعات جدید تغییر خواهند کرد.
بررسی لایه‌های مختلف بازارهای کارای اطلاعاتی
در صورتی که قصد تقسیم‌بندی بازار را بر مبنای اطلاعات داشته باشیم، به سه دسته یا سطح خواهیم داشت:
بازار با کارایی ضعیف: در این نوع بازار تمام افراد از روند قیمت در گذشته اطلاع داشته و همین امر منجر می‌شود که امکان استفاده از اطلاعات قیمتی گذشته سهم در خصوص انتخاب سهم پربازده یا سهمی که دارای پتانسیل خوبی برای سوددهی است استفاده کرد. این فرآیند به این دلیل است که همه به اطلاعات مشابه دسترسی دارند.
بازار با کارایی متوسط: در بازار با کارایی متوسط امور به این شکل است که قیمت سهام شرکت تمامی اطلاعات در دسترس عموم درباره چشم‌انداز شرکت را منعکس می‌کند. اطلاعاتی که به صورت جامع در دسترس عموم قرار می‌گیرد شامل گزارش‌های سالانه و داده‌های مربوط به مشاور سرمایه‌گذاری است. در این نوع بازار اطلاعات گذشته نیز هیچ برتری و مزیتی در فرآیند سرمایه‌گذاری و کسب سود برای سرمایه‌گذار نخواهد داشت.
بازار با کارایی قوی: در صورتی که قیمت به تنهایی نمایانگر اطلاعات و مشخصات عمومی و خصوصی در مورد سهام مدنظر باشد، بازار با کارایی قوی را شاهد خواهیم بود. در این حالت شخص سرمایه‌گذار از اطلاعات خاصی که در اختیار گروه خاص قرار دارد، امکان استفاده و بهره‌مندی نخواهد داشت. در این پروسه همان گروه خاصی که به اطلاعات دسترسی دارند دست به معامله زده و تا حدودی قیمت سهم را به تعدیل می‌رسانند. دز این بازار طبق توضیحاتی که ارائه شد هیچ شخصی بدون استثنا قادر به کسب سود از اطلاعاتی که در دسترس گروه منتخب و خاص است، نیست.
بررسی کارایی بازار از نظر مدیران مالی و سرمایه‌گذاران
· در این خصوص شرکت‌ها نباید به این فکر باشند که با انتشار اطلاعات نادرست حسابداری، قادر هستند که بازار را تحت تأثیر قرار داده و باعث ایجاد انحراف در روند عادی بازار شوند.
· همان‌طور که اشاره شد در بازار کارا قیمت سهام به نوعی نشان‌دهنده اطلاعات جاری است و در این نقطه مدیران مالی نباید تصور کنند که از نظر تصمیم‌گیری یا هوش از فرآیند کلی بازار جلوتر هستند و بنابراین هیچ کس نمی‌تواند با استفاده از این نرخ اطلاعات را در مقایسه با دیگران سود بیشتری ببرد.
· شرکت‌ها زمانی که درگیر تصمیم‌های مهم می‌شوند نباید از در دست‌ترین اطلاعات به عنوان مهم‌ترین اطلاعات استفاده کنند چرا که این اطلاعات در دسترس تمامی افراد هست، مخصوصاً اموری نظیر ادغام دو شرکت.
· شایان ذکر است که تمامی سرمایه‌گذاران در بازار کارا امکان کسب سود با سرعت زیاد و غیرعادی را نخواهند داشت و در صورت چنین نیازی سرمایه‌گذار باید برای خرید سهام با ریسک بالاتر اقدام نماید.
کلام آخر
با توجه به تمام مطالبی که در این مقاله ارائه شد، باید در نظر داشته باشید که به هیچ عنوان این امکان وجود ندارد که مقوله کارایی یا عدم کارایی در خصوص یک بازار را به صورت مطلق، بیان کرد، در عوض می‌توان بازارها را ترکیبی از این حالات در نظر گرفت که لزوماً تغییرات قیمت و اتفاقات با سرعت و روزانه بر روی قیمت سهام تأثیر نمی‌گذارد. در این میان شواهد زیادی هستند که نظریه بازار کارا را تائید کرده اما در نقطه مقابل بعض از عوامل هستند که به نوعی نظریه بازار کارا را رد می‌کنند این نظریه‌ها به صورت خلاصه نظیر موارد زیر مستند:
- نسبت P/E
- اثر شرکت‌های کوچک
- اثر تقویمی (اثر ساعات مختلف روز، روزهای هفته و روزهای تعطیل)
- اثر چرخش سیاسی
- اثر عرضه اولیه
- اثر سود تقسیمی
- اثر تأخیر در ارائه گزارش سودآوری
این موارد به نوعی خود باعث رد نظریه کارایی بازار خواهند شد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید به سایت آگاه اینوست مراجعه کنید.
